Het stereotype dat zorg een ‘vrouwentaak’ is moet worden doorbroken
In andere landen zijn ze daar al flink mee bezig.
In 2021 ontwikkelde Atria voor het programma Werk.en.de.Toekomst de brochure Werken in de zorgsector – inspirerende voorbeelden uit het buitenland.
Niet verrassend staat de zorgsector sinds het begin van de COVID-19 pandemie breed in de belangstelling; eens te meer is bewezen dat goede zorg cruciaal is voor onze samenleving. Bovendien is het ook de sector die qua werkgelegenheid een enorme stempel drukt op Nederland. Een op de zes werkenden is werkzaam in de zorg, wat gaat over zo’n 1,4 miljoen mensen.
De zorgsector
De zorg- en welzijnssector omvat niet alleen artsen en verpleegkundigen in ziekenhuizen, maar bijvoorbeeld ook de verpleeghuiszorg, thuiszorg, gehandicaptenzorg, en kinderopvang. Vrouwen zijn sterk oververtegenwoordigd, zowel op de opleidingen als binnen het werkveld zelf, zeker wat betreft de mbo- en hbo-functies (lees: verzorgend en verplegend personeel). In de hele zorgsector is zo’n 80% vrouw. Het is daarmee een van de meest gesegregeerde sectoren van de Nederlandse arbeidsmarkt.
De pandemie heeft laten zien dat er een grens zit aan wat de zorg – met name ziekenhuiszorg – aankan. Tegelijkertijd blijft de druk op de zorg toenemen, met vergrijzing en complexere gezondheidsvraagstukken bij mensen. Eind 2020 stonden er naar schatting 21.600 vacatures open voor zorgberoepen. Dat zijn er evenveel als een jaar eerder, voor COVID-19.
Meer mannen in de zorg
Het gevolg van de druk op de zorg is groot: enerzijds het uitstellen van andere behandelingen, en anderzijds stress en uitputting onder de werknemers. De Rijksoverheid heeft in 2018 het programma Werken in de zorg ontwikkeld om tekorten in de zorg tegen te gaan. Daarbij is het belangrijk is dat genderstereotypen zo min mogelijk meespelen in de waardering van de zorg en in de keuze om wel of niet te gaan werken in de zorgsector.
Hoewel de zorgsector voor zo’n 80% uit vrouwen bestaat, worden een disproportioneel aantal topfuncties in de zorg nog steeds door mannen bekleed. Naast meer mannen op de werkvloer kan een evenwichtigere sector ook worden bereikt door een meer proportionele verdeling tussen het aantal mannen en vrouwen in topfuncties en specialistenfuncties. Nu is het percentage vrouwen in de medische top zo’n 36%. Ook als het gaat om medisch specialisten, zijn vrouwen ondervertegenwoordigd: het AMC scoort het best met 29% vrouwelijke specialisten. Ten slotte zijn voorzitters van de Raden van Toezicht en Raden van Bestuur in ziekenhuizen veelal man. Op het gebied van gendergelijkheid in de top van de zorgsector valt dus nog veel te winnen.
In Nederland is de zorgsector een echte deeltijdsector, wat in andere landen in Noord- en West-Europa anders is. Het is van belang dat individuen op basis van talenten, kwaliteiten en interesses hun loopbaan kunnen vormgeven, niet op basis van verwachtingen omtrent hun sekse of gender. Het stereotype dat zorg een ‘vrouwentaak’ is moet worden doorbroken. Het is daarvoor belangrijk om de sector aantrekkelijker te maken voor mannen en mogelijke belemmeringen weg te nemen.
Hoe dan? Goede voorbeelden uit Noorwegen, Schotland en Duitsland
In Nederland zijn mannen sterk ondervertegenwoordigd in de kinderopvang; zij maken slechts 2% van de werknemers uit. In Schotland gold die ondervertegenwoordiging ook, en daarom kwam de overheid met het initiatief Men in Childcare, waarbij Schotse onderwijsinstellingen subsidies kregen om pilots op te zetten die voor meer mannen in de kinderopvang zouden zorgen.
Ook in Noorwegen is de overheid begonnen met een initiatief om meer mannen te werven voor kinderdagverblijven.
In Duitsland zijn vrouwelijke professionals een ngo begonnen voor vrouwen in de geneeskunde en wetenschap. Deze organisatie wil dat over 10 tot 20 jaar vrouwen een aandeel van respectievelijk 30% en 40% in alle leidinggevende posities hebben, en om dat doel te bereiken bieden ze ondersteuning voor studenten en vrouwelijke professionals in de medische wereld.
Bekijk meer goede voorbeelden in de brochure Werken in de zorgsector
Foto: Daniele D’Andreti op Unsplash
