Op dinsdag 21 september presenteerde het demissionair kabinet de rijksbegroting 2022. In reactie hierop zoomt Atria in op de thema’s ouderschapsverlof, geweld tegen vrouwen, kinderopvang en thuiswerken.

Ouderschapsverlof

In 2022 wordt het ouderschapsverlof – eindelijk – uitgebreid, om zo een meer evenwichtige verdeling tussen het werk en privéleven van vrouwen en mannen te bewerkstelligen. Zoals het er nu naar uitziet – het voorstel ligt nog bij de Eerste Kamer – krijgen ouders vanaf 2 augustus 2022 de eerste 9 weken na de geboorte van een kind een uitkering van 50% van hun dagloon.

Hoewel het uitbreiden van het ouderschapsverlof positief is, is het doorbetalen van 50% van het dagloon niet lonend voor mensen met lagere inkomens. Uit onderzoek blijkt dat ouderschapsverlof het meest wordt opgenomen bij een vergoeding vanaf 80%. We vermoeden dan ook dat mensen met lagere inkomens het ouderschapsverlof niet op zullen nemen, omdat dit voor hen financieel niet haalbaar is. Dat is een gemiste kans. We willen juist dat de mensen in de sectoren die minder betalen – vrouwen – de kans krijgen om meer te gaan werken. We voorzien nu dat zij nog steeds het overgrote gedeelte van de zorgtaken toegeschoven krijgen.

Om te zorgen dat iedereen van de ouderschapsverlofregeling gebruik kan maken en om de verschillen tussen hogere en lagere inkomens niet groter te maken, adviseert Atria 100% van het dagloon door te betalen. Zo hebben partners ook echt een keuze om het verlof wel of niet op te nemen. Bovendien zien we graag dat het ouderschapsverlof wordt uitgebreid naar 12 weken, maar bij voorkeur naar 16 weken zoals de Europese Commissie ook voorstelt.

Geweld tegen vrouwen

Atria vindt het, gezien de actuele cijfers rondom dit probleem, bijzonder zorgelijk dat er in de rijksbegroting 2022 niet meer aandacht wordt besteed aan beleidsmaatregelen om geweld tegen vrouwen tegen te gaan. Hoewel het goed is dat er in 2022 een vervolg wordt gegeven aan de al in gang gezette ontwikkelingen voor bijvoorbeeld slachtoffers van seksueel geweld en voor het vergroten van gendersensitiviteit in de aanpak van huiselijk geweld, is het noodzakelijk om op korte termijn meer concrete maatregelen te nemen.

Om (ex-)partner geweld tegen vrouwen tegen te gaan moet onder andere meer worden ingezet op de preventie van geweld. Hierbij helpt het doorbreken van toxische gendernormen die leiden tot geweld en de goedkeuring hiervan onder grote groepen in de maatschappij. Zo moeten jongeren toegang krijgen tot informatie en lessen die bijdragen aan een gezonde relationele ontwikkeling. En moet in het emancipatiebeleid rondom de preventie van geweld ook de rol van mannen actiever worden meegenomen.

Act4Respect heeft op dit gebied verschillende tools en trainingen ontwikkeld. Atria ziet graag dat de aanbevelingen uit het onderzoek, uitgevoerd naar aanleiding van een motie van voormalig kamerlid Van den Hul, naar het verband tussen financiële afhankelijkheid, partnergeweld en eergerelateerd geweld worden omgezet in concrete beleidsmaatregelen. Eén van de uitkomsten is dat arbeidsparticipatie van vrouwen een belangrijke factor is om hun sociale weerbaarheid te vergroten, maar dat dit alleen niet genoeg is.

Er spelen ook factoren op relationeel niveau, zoals het gevoel van statusverlies bij de (mannelijke) partner. Een structurele, integrale en gendersensitieve aanpak is daarom noodzakelijk.

Kinderopvang

Het invoeren van gratis kinderopvang wordt als optie genoemd in de Eindrapportage Alternatieven voor het toeslagenstelsel voor een eenvoudiger toeslagenstelsel (Miljoenennota 2022, p.66).  Dit stemt hoopvol. Atria wijst erop dat gratis kinderopvang niet alleen zorgt voor een eenvoudiger toeslagenstelsel, maar ook dat vrouwen en mannen met (jonge) kinderen meer kunnen gaan werken, omdat de kinderopvang dan geen financiële drempel meer is. Het is daarmee ook goed voor het verhogen van de arbeidsparticipatie en het verkleinen van de verschillen in de werk/zorgverdeling tussen mannen en vrouwen.

Atria ziet graag dat het gratis maken van de kinderopvang voor tenminste drie dagen per week wordt doorgevoerd. Hogere inkomens kunnen eventueel naar rato een kleine bijdrage betalen, om dit mogelijk te maken voor gezinnen met lagere inkomens.

Inspirerende voorbeelden van toegankelijke en kwalitatief goede kinderopvang kan je lezen in de brochure De balans vinden: de verdeling van arbeid en zorgtaken.

Thuiswerken

Tot slot is het goed dat er in de rijksbegroting 2022 aandacht wordt besteed aan het stimuleren van werkgevers en werknemers om gezond en veilig thuis te werken. En dat er geld wordt vrijgemaakt om thuiswerken te bevorderen, met aandacht voor mentale gevolgen en gevolgen voor vitaliteit. Het bevorderen van thuiswerken kan positief uitpakken voor een gelijkere taakverdeling.

Tijdens de lockdowns heeft Atria onderzoek gedaan naar de werk-zorgverdeling tussen ouders. Daaruit is gebleken dat vaders in sommige gevallen meer taken in de opvoeding en het huishouden oppakken, omdat zij meer thuis zijn. We zagen echter dat een groot deel van de taken in gezinnen, waaronder ook de emotionele last, nog altijd voornamelijk op de schouders van moeders terechtkomt. Het kan daarom zijn dat het extra thuiswerken de werk/privébalans verstoort. Atria wijst het demissionair kabinet er dan ook op om ook hier de genderbril op te zetten en alert te zijn op de verschillende gevolgen voor mannen en vrouwen als gevolg van (meer) thuiswerken

Op vrijdag 1 oktober a.s. lanceert Atria het onderzoek naar de gevolgen van de coronapandemie en de daaraan gerelateerde maatregelen op de rolverdeling tussen ouders. Hierin wordt verder ingegaan op de verschillen in de gevolgen van thuiswerken op de taakverdeling tussen moeders en vaders.

Foto door William Fortunato via Pexels