De Tweede Kamer debatteert deze week over het recht op flexibel werken. In het debat ontbreekt tot nu toe een belangrijk argument: namelijk dat flexibel werken kan helpen om de arbeidsongelijkheid tussen genders aan te pakken.

In #AtriaPolitiek geeft Atria iedere maand haar blik op een actueel politiek onderwerp. Vandaag: waarom we de unieke kans op meer flexibel werken moeten benutten

Stel: er breekt een heel besmettelijke ziekte uit waardoor bijna iedereen in Nederland – ouders en kinderen – van de een op de andere dag thuis moet werken en leren. Vaders, die normaal fulltime op locatie werken, kunnen thuis opeens de handen uit de mouwen steken. En helpen met schoonmaken, of bij de wiskundeles van hun kind. Vervelend? Helemaal niet – de vaders ervaren het juist als positief en goed voor de band met hun kinderen.

Dit is natuurlijk geen fictief voorbeeld, maar precies wat er gebeurde tijdens de eerste corona-lockdown. Destijds zaten vele werkende ouders ineens thuis met hun kinderen. Ook toen waren moeders nog steeds het meest verantwoordelijk voor het huishouden en de zorg voor kinderen. Maar: het bleek dat thuiswerkende vaders vaker dan moeders méér gingen doen in het huishouden en de zorg voor kinderen, én dat ze hier positief over waren.

Zorgende vaders in coronatijd

De Nederlandse overheid wil graag de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt verkleinen en dat vrouwen vaker economisch zelfstandig zijn. Maar zolang vooral vrouwen hoofdverantwoordelijke zijn voor het huishouden en de zorg voor kinderen, is dat een onmogelijk ideaal. Vrouwen kunnen daardoor immers minder uren werken. Ze ervaren na het krijgen van kinderen een hogere ‘kindboete’ op hun salaris en minder carrièremogelijkheden dan mannen. Pas wanneer mannen in het hele land een grotere rol in de zorgtaken op zich nemen, ontstaat daadwerkelijk meer ruimte voor vrouwen om meer te werken.

Dankzij corona zagen we dat thuiswerken hierin een van de oplossingen kan zijn. Vaders namen een deel van de huishoudelijke- en zorgtaken over. Hoewel dit in coronatijd nog vooral ook erg stressvol was – zie maar eens thuisonderwijs te verzorgen tussen de Zoomgesprekken door – kan dit buiten lockdowntijd mannen ertoe bewegen meer in het huishouden te doen. Daarbij geldt één belangrijke voorwaarde. Wanneer werkgevers het thuiswerken niet aanmoedigen, leidt het potentieel tot méér stress bij thuiswerkers over het balanceren van werk en privé.

Zonder die aanmoediging is het risico dat mannen weliswaar meer thuis gaan werken, maar zich niet geroepen voelen ook echt meer te zorgen, of in het huishouden te doen. Dit is precies wat we nu zien gebeuren. In ons onderzoek Vrij om te kiezen?, onder 1300 Nederlandse jongvolwassenen, bleken mannen die gebruik maken van thuiswerkregelingen níet meer in het huishouden te doen.

Flexibel werken in de wet verankerd

Het is dan ook jammer dat werknemers afhankelijk zijn van hun werkgever of thuiswerken wordt aangemoedigd. Op dit moment is het recht op flexibel werken immers niet in de wet verankerd. Er is dus een kans dat de situatie terugdraait naar vóór corona. En mannen hun positieve ervaring met een betere werk-zorgverdeling geen vervolg kunnen geven.

Er is hoop. Deze week wordt in de Tweede Kamer namelijk het wetsvoorstel Werken waar je wilt besproken, een wijziging van de Wet flexibel werken. Als dit voorstel wordt aangenomen, kunnen alle werknemers zelf hun arbeidsplaats bepalen. Tenzij de werkgever zwaarwegende redenen heeft om dit te weigeren. Hierdoor krijgt de werknemer meer vrijheid bij het bepalen van de balans tussen werken op locatie en thuiswerken.

Meer zorgtaken dankzij de Wet flexibel werken

Of de wetswijziging het haalt is nog hoogst onzeker. De Raad van State adviseerde negatief over het wetsvoorstel. Maar: Zowel in het huidige wetsvoorstel als in het advies van de Raad van State ontbreekt het argument dat mannen dankzij flexwerk meer zorgtaken op zich kunnen nemen.

In diepte-interviews die Atria deed bij gezinnen tijdens de coronacrisis zagen we dat veel vaders meer gingen zorgen. De meeste vaders merkten dat de band met hun kinderen sterker werd als gevolg van de toegenomen aanwezigheid in huis en de tijd die ze met hun kinderen doorbrengen. Laat de Tweede Kamer deze positieve lessen meenemen, en de Wet flexibel werken een kans geven.

Bekijk ook de registratie van het programma Werk ze (onbetaald)! van Pakhuis de Zwijger, met o.a. Mickey Steijaert, onderzoeker en beleidsadviseur bij Atria.