Een vollediger beeld van abortusactivisme

26 augustus, 2024

vrouw in witte tuinbroek staat voor de klas en wijst iets aan op het bord

Foto: kadertraining gezondheid voor Turkse en Marokkaanse vrouwen, 1987, fotograaf: Mieke Schlaman, Collectie IAV-Atria

Hoe zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen via informatieverstrekking abortus en geboorteregeling bespreekbaar maakten.

Lees hier meteen het onderzoek Een vollediger beeld van abortusactivisme [PDF]

Dat de rol van ZMV-vrouwen (zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen) onderbelicht is gebleven in wat bekend staat als de ‘tweede feministische golf’, is al vaker geschreven. Over de positie van verschillende ZMV-vrouwen en hun organisaties binnen het abortusdebat bleek nog weinig bekend. Terwijl verschillende van de eerste ZMV-vrouwenorganisaties toch ontstonden in dezelfde tijd waarin de strijd voor het abortusrecht één van de belangrijkste speerpunten was voor feministische organisaties in Nederland (zoals Dolle Mina en Wij Vrouwen Eisen).

Het roept de vraag op hoe ZMV-vrouwenorganisaties zich in die tijd hebben ingezet voor meer zelfbeschikking en hoe het thema abortus paste binnen hun emancipatiestrijd. Met dit onderzoek willen we ZMV-vrouwen en verschillende vormen van activisme en emancipatie beter zichtbaar maken. Met als doel een eerste stap te zetten naar een vollediger beeld van abortusactivisme en daarmee van de ‘tweede golf’.

Het belang van kennis en informatie

Er zijn verschillen in de thema’s waar verschillende ZMV-vrouwen(organisaties) zich mee bezighielden, maar er lijken wel overeenkomsten te zijn in de manier waarop het emancipatieproces vorm kreeg. Tijdens dit onderzoek in de archieven bij Atria bleef één ding keer op keer terugkomen: het belang van kennis en informatie voor emancipatie. Ook later tijdens verdiepende gesprekken bevestigden verschillende vrouwen hoe belangrijk informatie en informatieoverdracht waren. Voor zowel de persoonlijke als maatschappelijke emancipatie van vrouwen werden kennis en onderwijs als essentieel gezien.

Informatieverstrekking

Er waren spreekuren en voorlichtingen, discussieavonden en themaweekenden. Ook gaf menig ZMV-vrouwenorganisatie een eigen tijdschrift uit om vrouwen op de hoogte te houden. Het bleek een laagdrempelige manier om voor meer bewustzijn te zorgen en om vrouwen bij elkaar te brengen. Als het gaat om de informatieverstrekking betreffende geboorteregeling, dan wordt uit de archieven en interviews duidelijk dat dit op vele verschillende manieren vorm kreeg. Van één op één interacties tot tijdschriftartikelen. Met regelmaat belemmerd door de taboes op seksualiteit, andermaal juist met de intenties die taboes te doorbreken. Lees verder in het onderzoek [PDF]

3 vrouwen staan achter een tafel met voorlichtingsmateriaal

Turkse vrouwen op voorlichtingsbijeenkomst over anticonceptie, fotograaf: Bertien van Maanen, 1979, collectie IAV-Atria

Verzamelen van kennis en informatie

Verschillende ZMV-vrouwenorganisaties zagen hiernaast ook het belang in van het verzamelen van de door hen vergaarde kennis en informatie. Zo werd in 1985 Stichting Flamboyant opgericht om als bibliotheek en documentatiecentrum een verzamelplaats te zijn voor informatie voor en geschreven door ZMV-vrouwen.

Aansluiten bij grootschalig abortusactivisme

Er zijn enkele voorbeelden van ZMV-vrouwen die bij grootschalige acties openlijk uitdroegen voor het abortusrecht te zijn. Zo liepen de Turkse vrouwen van de HTKB in 1980 mee met een demonstratie van Wij Vrouwen Eisen (WVE). Ook de Surinaamse vrouwen van de SBSV steunden openlijk de 3 eisen van WVE en het blad Ashanti riep haar lezers op te komen. Individuele ZMV-vrouwen hebben duidelijk vaker deelgenomen aan (protest)acties in de strijd om het abortusrecht. Lees verder in het onderzoek [PDF]

Obstakels

Dat er niet meer ZMV-vrouwen aanwezig zijn geweest bij de protestacties van de grootschalige strijd om het abortusrecht lijkt meerdere redenen te hebben. Taboes en andere prioriteiten waren belangrijke obstakels voor verschillende ZMV-vrouwen. Daarnaast lijkt timing een bepalende factor te zijn geweest. Het abortusdebat was al gaande toen de grootste groepen ZMV-vrouwen in Nederland kwamen en zich begonnen te organiseren. De strijd om het abortusrecht was al grotendeels opgepakt door de feministische organisaties Man Vrouw Maatschappij, Dolle Mina en WVE. Organisaties die bestonden uit overwegend witte middenklasse Nederlanders, zo werd ook gesteld in verdiepende gesprekken. Het witte karakter van de organisaties was voor verschillende ZMV-vrouwen wel degelijk een drempel om lid te worden.

Lees hier het hele onderzoek [PDF]

Lees in deze tijdlijn meer over de geschiedenis van abortus