Van 15 tot 26 maart was Willemijn Krebbekx samen met Froukje Gaasterland online aanwezig bij de 65ste editie van de grootste jaarlijkse bijeenkomst van de VN over gendergelijkheid en vrouwenrechten, de Commission on the Status of Women (CSW). Voor Willemijn was het de eerste keer dat ze aanwezig mocht zijn bij deze bijeenkomst. Ik interview haar over haar ervaringen tijdens deze intensieve, maar indrukwekkende, 2 weken.

Hoi Willemijn, Wat leuk dat je voor het eerst aanwezig mocht zijn bij de CWS! Kun je kort uitleggen wat CSW precies inhoudt en wat jouw rol was de afgelopen 2 weken?

CSW staat voor ‘the Commission on the Status of Women’. Het is een grote jaarlijkse bijeenkomst vanuit de VN waar delegaties praten over hoe gendergelijkheid kan worden bevorderd. En wat vrouwen en meisjes belemmert op het gebied van gelijke participatie. Wist je trouwens dat CSW de oudste VN-vergadering over vrouwenrechten is? De afgelopen 65 jaar heeft het elk jaar plaats gevonden. Behalve vorig jaar toen het niet doorging in verband met corona. Tijdens de bijeenkomst zijn afgevaardigden van VN-lidstaten aanwezig. Er wordt gesproken over hoe gendergelijkheid kan worden bevorderd en wat vrouwen en meisjes belemmert op het gebied van gelijke participatie.

Daarnaast is het ook een van de weinige VN-bijeenkomsten waar ngo’s, oftewel het ‘maatschappelijk middenveld’, aan deelneemt via het leveren van input aan de delegaties vooraf en tijdens de onderhandelingen en het organiseren van parallel-evenementen.

Samen met WO=MEN formuleerde Atria inhoudelijke aanbevelingen voor de delegatie van Nederland. Die aanbevelingen zijn opgehaald bij het brede Nederlandse maatschappelijk middenveld.

De Ngo-vertegenwoordiger die aan de vergadertafel zat was Quirine Lengkeek. Zelf konden we live de vergaderingen volgen en en hield zij ons op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.

CSW vond natuurlijk dit jaar online plaats i.v.m. corona, hoe heb je dat ervaren? Denk je dat het voordelen had t.o.v. een fysiek evenement? Wat waren eventuele nadelen?

Dit was de eerste keer dat CSW online plaatsvond. Vorig jaar ging deze i.v.m. corona niet door. Natuurlijk is dit voor sommige delegaties een uitkomst omdat reiskosten bespaard worden; het vindt anders namelijk in New York plaats. Aan de andere kant moet je natuurlijk wel een goede internetverbinding hebben. En heb je een hoop tijdsverschil waar je rekening mee moet houden. De vergaderingen zijn daarnaast vaak erg lang, soms wel 19 of 20 uur! Wanneer het event fysiek is, hebben delegaties tijdens de pauzes in de wandelgangen vaak wel de ruimte en de tijd om met elkaar al wat dingen te bespreken. Zodat er wat vaart kan komen in de officiële vergaderingen. Online is dit minder vanzelfsprekend. Je merkte dus wel dat de vergaderingen wat langer duurden. Op donderdagavond zei de voorzitter dat we op 40% van het slotdocument zaten. Terwijl het de volgende dag afgehamerd moest worden!

Ondanks veel weerstand en vertraging vanuit enkele delegaties is er gelukkig op de laatste avond toch een akkoord gekomen op het slotdocument Hiermee hebben de VN-lidstaten, hoe divers ze ook zijn, hun ‘commitment’ voor vrouwenrechten en gendergelijkheid nogmaals bevestigd.

Hoe gaat zo’n vergadering precies in z’n werk? En wat waren de belangrijkste thema’s?

Alle delegaties van over de hele wereld zitten tijdens de CSW twee weken lang rond de (virtuele) tafel om het eens te worden over acties die genomen moeten worden op de prioriteitsthema’s die zijn vastgesteld voor 2021. Ze bespreken een document waarin een heleboel resoluties staan die gaan over de rechten en de positie van vrouwen en meisjes in de wereld. Dit jaar waren de belangrijkste thema’s: de volledige en effectieve deelname van vrouwen aan & besluitvorming in het openbare leven, en de uitbanning van geweld tegen vrouwen.

De overheidsdelegaties bespreken de paragrafen uit het document. Wanneer alle delegaties het eens zijn over een paragraaf wordt deze ‘AdRef’ verklaard. Dat betekent: ‘goedgekeurd tot nader order’. Het doel is om zoveel mogelijk paragrafen AdRef te krijgen. Uiteindelijk hebben we dan een document met agreed conclusions. Dit is dan het officiële document waarmee alle delegaties akkoord zijn gegaan.

Onderhandelen over de paragrafen kan er soms pittig aan toe gaan. Soms wist ik niet eens waar we nou precies over onderhandelden omdat het bij zulke VN-documenten vaak gaat over hele kleine woordaanpassingen. Een paragraaf ging bijvoorbeeld over de bescherming van journalisten. De EU wilde graag ‘media professionals’ in de tekst houden in plaats van ‘journalisten’.

Eerst begreep ik niet waarom want ik dacht dat de strekking gewoon hetzelfde bleef. Maar juist in landen waar veel protesten zijn, staan veel journalisten onder druk. Wanneer deze resolutie er dan door zou komen betekent dit dat lidstaten zich alleen hebben gecommitteerd bescherming te bieden aan officiële journalisten. Alle andere mensen die media-uitingen doen vallen dan niet onder deze bescherming. Zo zie je maar hoe een kleine aanpassing een heel groot verschil kan maken! Uiteindelijk hebben beide termen het einddocument niet gehaald helaas.

Op sommige momenten gingen de onderhandelingen heel snel. We stonden in direct contact met de Nederlandse regeringsdelegatie om ze – gevraagd en ongevraagd – input te geven. Toen ik voor vier uurtjes even ging slapen werd ik wakker met 400 gemiste WhatsApp-berichtjes! Het was erg fijn en leuk om te zien hoe het Nederlandse maatschappelijk middenveld, gecoördineerd door WO=MEN en Atria, elkaar echt wist te vinden en de Nederlandse delegatie goed wist te ondersteunen. Op deze manier konden wij een steentje bijdragen aan de onderhandelingen.

Waarom is zo’n bijeenkomst belangrijk? En voor wie eigenlijk?

CSW is belangrijk omdat gendergelijkheid en de rechten van vrouwen nog steeds niet vanzelfsprekend zijn in de wereld. Het is daarom ontzettend waardevol om de hele wereld minimaal een keer per jaar om de tafel te hebben om hierover in gesprek te gaan.

Natuurlijk willen wij graag een zo progressief mogelijk document en zijn er altijd delegaties die het niet met jou eens zijn. Maar uiteindelijk wil je liever dat die tafel wel blijft bestaan. En dat er altijd een gesprek mogelijk blijft met de landen die over het algemeen het niet eens zijn met jou, in plaats van dat ze zich helemaal terugtrekken.

Werd er nog gesproken over het terugtreden van Turkije uit het Europees vrouwenrechtenverdrag? Waren daar nog reacties op?

Tijdens de CSW werd gesproken over o.a. de participatie van vrouwen in het maatschappelijk leven en het bestrijden van geweld tegen vrouwen, maar bijvoorbeeld ook de bescherming van activisten. Zoiets wat nu in Turkije gebeurt laat zien dat het nog steeds heel erg belangrijk is om dit soort bijeenkomsten te hebben en het hierover te hebben. Helaas zijn vrouwenrechten nog steeds niet vanzelfsprekend op de hele wereld. En blijft het nodig om hier jaarlijks over te praten en te discussiëren om dit te verbeteren. UN Women heeft ook een statement uitgebracht waarin ze de terugtrekking veroordelen en Turkije vragen dit ongedaan te maken.
Lees ook: Nederland moet de terugtrekking van Turkije uit de Istanbul Conventie veroordelen, een brief die o.a. is ondertekend door Atria en WO=MEN.

Hoe gaat het nu verder? Wat betekenen de uitkomsten van de bijeenkomst en wat betekent dit voor Nederland?

Binnenkort hebben we een debriefing met de Nederlandse delegatie, OCW en BuZa om te bespreken wat we van zowel het proces als de inhoud kunnen leren en wat de actiepunten zijn voor Nederland. Ikzelf vind het in ieder geval belangrijk om het te hebben over de online haat die vrouwen over zich heen krijgen wanneer ze het politieke veld betreden en de gevolgen van de Covid-19-pandemie die vooral impact hebben op vrouwen en daarmee bestaande ongelijkheden vergroot.

Dit zijn punten die ook bij Atria hoog op de agenda staan. Naar mijn mening hebben we hier in Nederland daarvoor nog een onvoldoende werkende aanpak. Op die vlakken valt er voor ons dus nog veel te halen en ik hoop dat we daar de komende tijd hard aan kunnen werken om verandering in te brengen.

Hoe kijk je terug op de afgelopen twee weken? Heb je naast de vergaderingen ook nog andere events mogen bijwonen?

Het was een intensieve week, met het volgen van lange vergaderingen op vreemde tijden. De manier waarop verschillende landen spreken over vrouwenrechten en gender is soms zorgwekkend, maar dat de agreed conclusions zijn aangenomen is voor ons toch weer een stok achter de deur hebben om problemen te blijven agenderen en aan te pakken!

Daarnaast was het ontzettend leuk om echt de wereldspelers aan het werk te zien. Kamala Harris gaf bijvoorbeeld een speech en maakte ook wel echt een statement dat de Verenigde Staten weer terug zijn op het wereldtoneel wanneer het gaat over vrouwenrechten. Ook was ik aanwezig bij een Townhall meeting met de secretaris-generaal António Guterres, een hele bevlogen en motiverende man. Het was super interessant om te zien hoe hij vragen beantwoordt. Je denkt dat het allemaal heel diplomatiek en voorzichtig eraan toe gaat, maar hij was juist heel erg recht voor z’n raap. Dit geeft hoop dat ook in onzekere tijden waarin vrouwenrechten onder druk staan er op hoog niveau aan gewerkt wordt om ervoor te zorgen dat Covid-19 geen achteruitgang brengt.

Wil je meer weten over CSW? Neem een kijkje op deze website. Ook kun je hier het officiële document, met alle agreed conclusions, teruglezen.

Wil je voortaan direct geïnformeerd worden over en betrokken zijn de CSW? Meld je aan voor de CSW-contactlijst bij Nadia van der Linde van WO=MEN

Interview: Welmoed Visser – Master student Gender Studies, Universiteit van Utrecht.