Kritiek op genderneutraal beleid geweld tegen vrouwen
Vandaag publiceert de GREVIO-commissie haar evaluatierapport over het Nederlands beleid ten aanzien van geweld tegen vrouwen. GREVIO is het orgaan van de Raad van Europa dat toeziet op de implementatie van het Verdrag van Istanbul. Hierin staan diverse maatregelen die volgens het Verdrag nodig zijn om geweld tegen vrouwen tegen te gaan.
Integrale aanpak
Het rapport, dat gaat over alle vormen van geweld tegen vrouwen, benadrukt de integrale aanpak van huiselijk geweld in Nederland. Uitgelicht worden het nationale actieplan Geweld hoort nergens thuis en het Veilig Thuis-programma, waar meerdere stakeholders bij betrokken zijn. Als positief punt noemt GREVIO ook de bewustwordingsprogramma’s voor gezonde intieme relaties. Act4Respect is hiervan een goed voorbeeld. Dit samenwerkingsverband van Atria, Rutgers en het ministerie van OCW, heeft als doel gendergerelateerd geweld onder jongeren terug te brengen. Daarnaast is GREVIO blij met veelbelovende initiatieven op het gebied van gedwongen huwelijken, vrouwelijke genitale verminking, cybergeweld en seksuele (straat)intimidatie.
Gebrek aan gendersensitiviteit
Kritiek is er ook. De genderneutrale insteek van het Nederlandse beleid gaat geheel voorbij aan de gendercomponent van huiselijk geweld en de noodzaak van het verzamelen van naar gender uitgesplitste data over geweld omdat vrouwen als groep kwetsbaarder zijn. Het rapport waarschuwt dat professionals door een genderneutrale aanpak geen gendersensitieve interventies gebruiken. Dit kan ten koste gaan van adequate bescherming en support van slachtoffers. En het leidt tot een vergroot risico voor slachtoffers om opnieuw slachtoffer te worden. GREVIO erkent de Nederlandse poging tot het blootleggen van de overlap tussen verschillende soorten geweld achter de voordeur – seksueel geweld, kindermishandeling, partnergeweld en andere vormen van huiselijk geweld – maar waarschuwt dat ook hier een sterker genderperspectief nodig is. Zo wijst de Commissie bijvoorbeeld op de gendercomponent van intergenerationele overdracht van geweld.
Atria-adviezen
Bovenstaande sluit nauw aan bij de adviezen die Atria de afgelopen jaren heeft gepubliceerd en waarin veelvuldig is gepleit voor meer gendersensitiviteit. Een aanpak waarbij men rekening houdt met de sociaal-culturele rollen die aan mannen en vrouwen gekoppeld zijn, en met name met de verschillen die daaruit voortvloeien in macht en in de mate waarin vrouwen en mannen slachtoffer worden van geweld is onontbeerlijk om beleid omtrent huiselijk geweld effectief te laten zijn. Wat betreft de intergenerationele overdracht van geweld, wijst Atria erop dat meisjes die opgroeien in een gewelddadig gezin een verhoogde kans hebben om slachtoffer te worden, jongens om dader te worden van partnergeweld. Daarnaast wees Atria in het commentaar op het prevalentieonderzoek van het WODC op het gebrek aan gebruik van gendersensitieve data en onderzoeksmethoden en de daaruit voortvloeiende beperkte vergelijkbaarheid met internationaal onderzoek.
De evaluatie van GREVIO is gebaseerd op een regeringsrapport en een schaduwrapport opgesteld door NGO’s o.l.v. het Netwerk VN Vrouwenverdrag. In aanvulling op laatstgenoemde schaduwrapportage, waaraan Atria heeft bijgedragen, publiceerde Atria een commentaar op de onderzoeksmethoden van het WODC m.b.t de prevalentie van huiselijk geweld, voor gebruik van GREVIO. Daarnaast brachten de commissieleden in maart 2019 een vijfdaags evaluatiebezoek aan Nederland.
Update
De Nederlandse overheid heeft eind 2020 een reactie gegeven op de aanbevelingen van GREVIO.
Lees ook de reactie van de Nederlandse NGO’s, waaronder Atria, op de regeringsrapportage [PDF]