In de aanpak van de personeelstekorten stelt het kabinet het verminderen van deeltijdwerk (door met name vrouwen) centraal. De deeltijdcultuur in Nederland wordt als belangrijke oorzaak en oplossingsrichting genoemd. Zo wil het kabinet ‘onderbenutte deeltijders’ verleiden om meer te gaan werken.

In de praktijk gaat dit met name om vrouwen: 65% van de werkende vrouwen werkt in deeltijd, tegenover 30% van de werkende mannen en 68% van alle deeltijdbanen worden uitgevoerd door vrouwen. 

Voltijdsbonus niet zinvol

Echter, in het tegengaan van het huidige arbeidsmarkttekort, zal het inzetten op het meer voltijd werken, bijvoorbeeld door een voltijdsbonus, niet zinvol zijn. Dit komt, omdat de achterliggende oorzaken van de inrichting van de Nederlandse arbeidsmarkt hiermee niet worden opgelost: de oneerlijke verdeling van (onbetaalde) zorgtaken.  

Personeelstekorten in zorg en onderwijs

Ook zien wij de grote druk door personeelstekorten op sectoren als zorg en onderwijs. De tekorten in deze sectoren zijn structureel. Er zal op de lange termijn veel vraag naar werk zijn terwijl er door vergrijzing minder aanbod is. In andere sectoren zijn tekorten tijdelijk, ze hebben te maken met een tijdelijk hogere vraag. Juist in de sectoren met structurele tekorten is gender een belangrijke factor. Zo is vier op de vijf werknemers in de zorg en in het onderwijs vrouw.  

Aanbevelingen

Wij doen daarom de volgende aanbevelingen, gebaseerd op een gendersensitieve analyse van de arbeidsmarkt.

Stimuleer grote deeltijdbanen voor zowel mannen als vrouwen, zodat vrouwen meer kunnen werken

Vrouwen werken vaak in deeltijd, omdat zij een veel groter aandeel uitvoeren van alle onbetaalde (zorg)arbeid, in huis en als mantelzorger. Recent onderzoek stelt dat 8 op de 10 vrouwen meer wil werken dan ze nu doet, onder bepaalde voorwaarden:

• een goede en betaalbare kinderopvang
• betere inpassing van werktijden in het privéleven
• het niet hoeven verlenen van mantelzorg

Uit onderzoek van Atria blijkt dat het werk van de (mannelijke) partner door vrouwen als het grootste obstakel wordt gezien voor een gelijke taakverdeling. Om vrouwen te stimuleren om meer uren te gaan werken, moeten mannen gemotiveerd worden om meer huishoudelijke en zorgtaken op zich te nemen. Het moet over de gehele linie gebruikelijker worden om een grote deeltijdbaan te combineren met zorgtaken.

Maak ouderschapsverlof toegankelijk voor iedereen door het 100% te vergoeden

Een andere voorwaarde voor het combineren van werk en zorg is dat ouderschapsverlof en aanvullend geboorteverlof goed geregeld is. Ouderschapsverlof voor partners is uitgebreid naar 5 weken, maar partners krijgen hierbij maar 70% van het loon uitbetaald. Juist voor lagere inkomensgroepen is het hierdoor vaker financieel niet haalbaar ouderschapsverlof op te nemen [PDF].

Zet in op een hogere maatschappelijke en financiële status van zorg 

Het bestrijden van gendernormen over typisch ‘vrouwelijke’ en typisch ‘mannelijke’ beroepen leidt tot nieuwe aanwas in deze sectoren. Zo kunnen campagnes die zich richten op meer mannen in de zorg helpen bij het tegengaan van personeelstekorten en genderstereotypen. Daarnaast is het belangrijk dat beroepen waarin veel vrouwen werken (met name de zorg) financieel meer gewaardeerd worden. Zoals we in de coronapandemie hebben gezien is zorg essentieel voor het draaiende houden van de maatschappij. Dit is niet zichtbaar in de werkomstandigheden en financiële beloning. Bovendien is het van belang dat ook onbetaalde zorg meer wordt gewaardeerd. Ook dit kan mannelijke partners stimuleren meer zorgtaken op zich te nemen.

Dit artikel is gebaseerd op een brief van Atria aan de woordvoerders Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de Tweede Kamer