Atria is een onderzoek gestart naar het verband tussen economische zelfstandigheid en huiselijk geweld, in opdracht van de directie Emancipatie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Aanleiding van het onderzoek is een motie van Tweede Kamerlid Van den Hul (d.d. 2-12-2019). Zij constateert dat vrouwen bovengemiddeld vaak financieel afhankelijk zijn van hun partner, en bovengemiddeld vaak het slachtoffer zijn van partnergeweld en eergerelateerd geweld. Daarom verzoekt ze de regering een genderspecifiek onderzoek te laten doen naar het verband.

Vrouwen zijn bovengemiddeld vaak het slachtoffer van huiselijk geweld

In Nederland krijgt 45% van de vrouwen en meisjes te maken met geweld, zo laat Europees onderzoek zien. De eigen woonomgeving blijkt de gevaarlijkste plek. 1 op de 5 vrouwen is ooit fysiek mishandeld door een partner of ex-partner, 1 op de 10 vrouwen is slachtoffer van seksueel geweld door een (ex-)partner en 1 op de 4 vrouwen heeft te maken met stalking, veelal door de (ex-)partner. De impact van huiselijk geweld is enorm voor het slachtoffer, de omgeving en de maatschappij. Slachtoffers kunnen langdurig psychische, fysieke en financiële gevolgen ervaren, zelfs als het geweld al is beëindigd.(1) Geweld tegen vrouwen kost de Nederlandse maatschappij naar schatting 280 miljoen euro per jaar.(2)  Zowel vanuit volksgezondheidsoogpunt, als sociaal en economisch oogpunt is het van groot belang huiselijk geweld te voorkomen en te stoppen.

Vrouwen zijn bovengemiddeld vaak financieel afhankelijk van hun partner

Volgens de beleidsdefinitie is iemand economisch zelfstandig wanneer de inkomsten uit werk minstens 70% van het nettominimumloon bedragen. De meest recente Emancipatiemonitor laat zien dat slechts 60% van de Nederlandse vrouwen, als individu, economisch zelfstandig is. Er zijn grote verschillen tussen doelgroepen. Zo is 33% van de laagopgeleide vrouwen economisch zelfstandig, tegenover 81% van de hoogopgeleide vrouwen. Meer dan de helft van de vrouwen met een Nederlandse (64%), Surinaamse (59%), en Caribisch Nederlandse (55%) achtergrond is economisch zelfstandig, tegenover slechts 1 op de 3 vrouwen van Marokkaanse of Turkse herkomst. Deze cijfers tonen aan dat vrouwen in het algemeen en laagopgeleide vrouwen en vrouwen met een migratieachtergrond in het bijzonder, bovengemiddeld afhankelijk zijn van de overheid en/of hun partner.

Onderzoek naar het verband

Het verband tussen economische zelfstandigheid en huiselijk geweld is niet eenduidig. Huiselijk geweld komt onder alle lagen van de bevolking voor en ook vrouwen die een betaalde baan hebben kunnen slachtoffer worden van (ex)partnergeweld. Daarnaast gaat huiselijk geweld vaak gepaard met economische dwang, waarbij het slachtoffer bewust financieel afhankelijk wordt gehouden. Hierdoor kan iemand op papier economisch zelfstandigheid zijn maar feitelijk geen toegang hebben tot deze financiële middelen.(3, 4) Het is met andere woorden nodig een antwoord te krijgen op de vraag in welke mate en op welke wijze economische zelfstandigheid een beschermde factor is van huiselijk geweld.

Het onderzoek start met een literatuurstudie waarin we in kaart brengen wat er binnen verschillende wetenschappelijke disciplines al bekend is over het verband. Vervolgens nemen we interviews af met slachtoffers van ex-partnergeweld over hun visie op de waarde van betaald werk, economische zelfstandigheid en het verband met huiselijk geweld. De eerste uitkomsten van het onderzoek zullen na de zomer verschijnen.

Bronnen

(1) Dillon, G., Hussain, R., Loxton, D., & Rahman, S. (2013). Mental and physical health and intimate partner violence against women: A review of the literature. International journal of family medicine.

(2) Movisie (2013). Huiselijk geweld: Aard en omvang, gevolgen, hulpverlening en aanpak. Berekend op basis van: Korf, D. J., Meulenbeek, H., Mot, E. S., & Brandt, T. (1997). Economische kosten van thuisgeweld tegen vrouwen. Over de kosten van geweld tegen vrouwen is in Nederland echter sinds 1997 niet wetenschappelijk gepubliceerd.

(3) Bornstein, R. F. (2006). The complex relationship between dependency and domestic violence: Converging psychological factors and social forces. American Psychologist, 61(6), 595–606.

(4) Postmus, J. L., Plummer, S. B., McMahon, S., Murshid, N. S., & Kim, M. S. (2012). Understanding economic abuse in the lives of survivors. Journal of Interpersonal Violence, 27(3), 411-430.

Lees ook:

• Geweld tegen vrouwen
• Feiten en cijfers over geweld tegen vrouwen
• Werkt De Nieuwe Toekomst en waarom?

Beeld: gedeelte van affiche met aankondiging van 8 maart-bijeenkomst in de jaren 80, © onbekend, Collectie IAV-Atria