Het verhaal van architectuur, stedenbouw en design leek lang een aangelegenheid van (witte) mannen. Door een smalle omvatting van ‘ontwerp’ bleven andere stemmen zoals die van vrouwen  vaak onderbelicht. Ook toen zich in Nederland gedurende de ‘tweede feministische golf‘ talloze netwerken en initiatieven hadden gevormd die de strijd met dit vertekende beeld aanbonden. Initiatieven als het netwerk Vrouwen Bouwen en Wonen, het collectief Sister Outsider, of een publicatie als Zwart aan Zet illustreren de verscheidenheid aan benaderingen. Ze laten ook zien dat ‘ontwerp’ niet beperkt hoeft te zijn tot gebouwen of gebruiksvoorwerpen, maar ook opgevat kan worden als het vormgeven van een betere wereld. Door dergelijke collectieven nu te bestuderen, kan er een beeld ontstaan van hun ontwerpstrategieën, bedoeld om de samenleving opnieuw vorm te geven.

Intersectionele benadering

In de periode 1968-89 tekende zich duidelijk af hoe het hoogstpersoonlijke en het politieke verweven raakten. En hoe belangrijk netwerkvorming en zelforganisatie daarbij waren. De feministische ontwerpstrategieën richtten zich op de uitwisseling van kennis en vaardigheden, op protestacties, publicatie en bouwactiviteiten. Het op de tentoonstelling gepresenteerde onderzoek belicht collectieven voor wie de strijd tegen de onderdrukking van de vrouw gekoppeld was aan het verzet tegen andere vormen van discriminatie. Een dergelijke intersectionele benadering, kenmerkend voor het huidige feminisme, was voor de toenmalige generatie niet een breed gedeelde gedachte.

Vandaag zijn deze verhalen onverminderd urgent. Ze bieden inzicht in een praktijk die het ontwerpen van gelijkwaardigheid en veelstemmigheid als uitgangspunt had. En alle vormen van onderdrukking bestreed. Mensen die er ook vandaag nog voor strijden om zich te identificeren als vrouw, non-binair, trans of queer, maar eigenlijk ook alle andere mensen treffen in de vroege feministische ontwerpstrategieën een waardevolle inspiratiebron.

Archieven Atria

Bij het samenstellen van deze tentoonstelling in het Het Nieuwe Instituut hebben curatoren Tabea Nixdorff en Setareh Noorani ook gebruik gemaakt van de archieven bij Atria. Te zien in reproductie is o.a. het statement van Julia da Lima op de Winteruniversiteit Vrouwenstudies van 1983. En daarnaast diverse affiches, foto’s, publicaties en archiefstukken die de onderzoekers vonden in ons archief.

Plan je bezoek