Atria verzamelt erfgoed van vrouwen en zoekt actief naar bronnen die nooit opgetekend zijn. Het stuk hieronder is een interview opgetekend door Atria met de Oral History methode voor het project Haar geschiedenis. De verhalen uit de Surinaamse, Marokkaanse en Indische geschiedenis worden verteld door vrouwen. Een persoonlijke blik op historische momenten.

In de jaren tachtig wordt de eerste organisatie voor zwarte vrouwen die van vrouwen houden, Sister Outsider opgericht in Amsterdam.

Lesbische beweging

In de jaren tachtig richten vier strijdbare zwarte vrouwen Sister Outsider op, omdat zij voelen dat zij binnen de witte lesbische beweging niet aan bod komen. Voor hen is het hoog tijd om hun eigen werkelijkheid te onderzoeken. De eerste leden waren: Tania Léon (overleden in 1996), Gloria Wekker, José Maas en Tieneke Sumter. Joice Spies volgde later José Maas op.

Zij hebben als doel de zwarte vrouwencultuur in het algemeen en die van zwarte lesbische vrouwen in het bijzonder, zichtbaar te maken. Ze lezen allerlei zwarte lesbische teksten en zo ontdekt Wekker het boek van Audre Lorde: Zami – A New Spelling of my Name. In dit boek is door de schrijfster Audre Lorde de zwarte vrouwencultuur herkenbaar en zichtbaar gemaakt voor zwarte (lesbische) vrouwen. Lorde is hoogleraar Engelse literatuur en schrijfster van Afro-Amerikaanse afkomst en woont in New York. Als zij naar Amsterdam komt op 13 juni 1984 volgen er drie dagen met discussies en feesten. De discussies gaan vooral om de benaming voor lesbische vrouwen als zwart of gekleurd of anders. En in hoeverre dit de mogelijkheid laat om onderlinge verschillen tussen de vrouwen te onderkennen. Lorde:

‘Door te onderkennen dat er verschillen zijn en ze als bron van creatieve verandering te kunnen zien, kunnen verschillen nooit meer tegen jezelf gebruikt worden’.

In juni 1986 komt Lorde terug en woont zij onder andere een literaire dag bij, waarbij Astrid Roemer (schrijfster van Surinaamse origine) met Lorde in debat gaat over de vraag je wel of niet te identificeren met het woord ‘lesbisch’. Lorde noemt zichzelf lesbisch, omdat ze zich primair identificeert met vrouwen en kracht put uit haar contacten met vrouwen. De vrouwen van Sister Outsider kunnen zich ook vinden in deze benaming.

Bronnen:

• Caleidoscopische visies, de zwarte, migranten – en vluchtelingenvrouwenbeweging in Nederland, Maayke Botman, Nancy Jouwe, Gloria Wekker. (2001)
• Herinneringen aan Sister Outsider, zwart en lesbisch en strijdbaar. In: Lover 2002/2

Foto van Sister Outsider in 1984, vlnr: José Maas, Tania Leon, Gloria Wekker, Tieneke Sumter, fotograaf: Robertine Romeny, collectie IAV-Atria