Anna Polak was directrice van het Nationaal Bureau Vrouwenarbeid. Ze was ook mede-oprichtster van de Nederlandsche Vereeniging van Huisvrouwen (NVVH) en presidente van de Groningse afdeling der Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Anna Polak was enig kind en werd geboren in een liberaal-joods gezin in Rotterdam. Ze was de dochter van Louisa Helena Stibbe en Herman Joseph Polak (leraar, later hoogleraar Griekse taal- en letterkunde).

Wie: Anna Polak
Alternatieve naam: Anna Sophia Polak
Geboortedatum: 27 april 1874
Geboorteplaats: Rotterdam, Nederland
Sterfdatum: 26 februari 1943
Plaats van overlijden: Auschwitz-Birkenau, Polen

Het leven en werk van Anna Polak:

De opleiding van anna Polak bestond uit de 5-jarige HBS voor meisjes. Dankzij lessen Latijns en Grieks van haar vader kon ze in 1893 als extranea in Leiden eindexamen gymnasium doen. Ze werd via zelfstudie beëdigd vertaalster Italiaans, maar het bleek al gauw dat haar belangstelling vooral op maatschappelijk en economisch terrein lag. Als presidente van de Groningse afdeling der Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht propageerde ze politieke gelijkstelling der beide seksen. Ze deed Toynbeewerk onder fabrieksmeisjes, een soort maatschappelijk werk ten behoeve van volksopvoeding en ter verbetering van de verhouding tussen de sociale klassen. Ze raakte nauw betrokken bij de organisatie van de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid (1898), waaruit ook haar eerste boek – Vrouwenwerk in Nederland : beschouwingen over eenige zijden der vrouwenbeweging (1902) – voortvloeide. Haar credo was dat “arbeid een der rijkste bronnen van levensvreugde voor iedere valide persoon, zoo man als vrouw” kon betekenen (zie: Anna Polak, Leidraad voor de Amsterdamsche meisjes, 4).

“arbeid een der rijkste bronnen van levensvreugde voor iedere valide persoon, zoo man als vrouw”

De Nationale Tentoonstelling was een enorm succes, ook financieel. Het batig saldo werd in 1901 gebruikt om de Nationale Vereeniging voor Vrouwenarbeid op te richten, met als uitvoerend orgaan het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid (NVB) in Den Haag. Vanaf 1908 werd Polak tot directrice van het NBV benoemd, met naast haar als adjunct Marie Heinen. Aan het Bureau werden vragen van de meest uiteenlopende aard voorgelegd. Zo vroeg een jong meisje uit de provincie: “Ik moet aanstonds verdienen en kom u vriendelijk verzoeken, mij te willen raden hoe dit kan samengaan met het leeren voor een kantoorbetrekking“.

Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen

Samen met Heinen richtte ze in 1912 de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen op.

Anna Polak richtte zich niet alleen op de ‘geestelijke’ bevrediging die arbeid kon leveren; het ging haar vooral ook om economische onafhankelijkheid van vrouwen. De NBV maakte zich hard voor beroepskeuzevoorlichting voor meisjes, hetgeen resulteerde in zo’n 55 brochures, zoals ‘Leidraad voor de Rotterdamsche meisjes bij de keuze van een beroep‘ (1914).

In 1936 werd Anna Polak ziek, te ziek om nog te kunnen werken. Ze werd in 1941 opgenomen in een psychiatrische inrichting in Den Haag. In 1943 werd ze met andere joodse patiënten via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Daar is ze na aankomst – op 23 februari 1943 – meteen omgebracht.

Portret Anna Polak
Bronvermelding: “Arbeid is een der rijkste bronnen van levensvreugde” : het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid (NBV) met Anna Polak en Marie Heinen / Annemarie Kloosterman
In: De Nederlandse Soroptimist. (2006)
Websites:

• Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland – Anna Polak
• Biografisch Woordenboek van Nederland: 1880-2000 – Anna Polak
• Wikipedia Anna Sophia Polak

Publicaties van Anna Polak

• Vrouwenarbeid in crisistijd (1933)
• Het voor en tegen van arbeidsvrijheid voor de gehuwde vrouw ; prae-adviezen voor den Nationalen Vrouwenraad van Nederland op 8 april 1932 te Rotterdam (1932)
• De verhouding tusschen mannen- en vrouwenloon (1931)
• Leidraad voor Nederlandsche meisjes bij de keuze van een beroep (1928)
• Nieuwe verschuiving van mannelijke en vrouwelijke arbeidskrachten (1919)
• Buffetjuffrouwen en bediensters in het hôtel-, café- en restaurantbedrijf (1918)
• De Vrouwelijke Arbeidskrachten in de Wasch-Industrie (1917)
• Leidraad voor de Rotterdamsche meisjes bij de keuze van een beroep (1914)
• Beroepsklapper : excerpt van den Vrouwenarbeid uit de uitkomsten der beroepstelling in het Koninkrijk der Nederlanden gehouden op den een en dertigsten december 1909 (1913)
• Het vakonderwijs in de industriescholen voor meisjes en daaraan verwante inrichtingen, wat het is en wat het worden moet (1911)
• Het aandeel der vrouw in het maatschappelijk werk ten onzent verricht (1909)
• Studie-materiaal voor vrouwenkiesrecht / F.S. van Balen-Klaar (1907)
• Vrouwenwerk in Nederland : beschouwingen over eenige zijden der vrouwenbeweging (1902)

Literatuur over Anna Polak:
– Anna Polak, haar aandeel in en visie op de verbetering van de positie van meisjes en vrouwen op de arbeidsmarkt / Hélène van der Veer. (1987)
– Prat op het werk harer handen : vrouwenbeweging, arbeid en ekonomische zelfstandigheid, 1870-1920 / Marian van Wezel (1985)
– Een zoon van moeder Indië antwoordt / Dhan Gopal Mukerji, Aletta Henriëtte Jacobs (voorw.), John Kooy (vert.). (1928)
– Anna Polak : karakterschets.(1925?)