Het op 18 december 2018 uitgebrachte rapport Ons Geld laat zien dat traditionele taakverdelingen tussen mannen en vrouwen nog alom aanwezig zijn wanneer het gaat om betaald werk: het anderhalfverdienersmodel lijkt de norm in Nederland.

Arbeidsverdeling

Dit is natuurlijk niet direct wereldnieuws. Zo laat de Emancipatiemonitor 2018 al zien dat vrouwen veel minder uren betaald werk verrichten dan mannen: gemiddeld 28 uur per week versus 39 uur. Wat wel frappant is, is dat het ideaalbeeld voor de respondenten uit Ons Geld substantieel verschilt van de realiteit. Circa de helft van de respondenten geeft namelijk de voorkeur aan een tweeverdienersmodel (zowel alleenwonend of samenwonend). De meeste andere respondenten hebben een voorkeur voor een anderhalfverdienersmodel. En minder dan 10% beschouwt het model van de man als enige kostwinner als het ideaalplaatje. Wanneer er kinderen in het spel zijn blijkt dit ideaalbeeld anders voor vrouwen: de voorkeur verschuift naar het anderhalfverdienersmodel. Zelfs de voorkeur voor het klassieke kostwinnersmodel stijgt. De voorkeuren van mannen veranderen niet wanneer ze alleenwonend zijn, samenwonen of samenwonen en kinderen hebben.

Uit Ons Geld blijkt dat ongeveer 25% van de respondenten een min of meer gelijke verdeling (verschil van max. 8 uur per week, dus nog vrij ruim genomen!) heeft qua betaald werk. Het anderhalfverdienersmodel gaat op voor de helft van de samenwonende stellen. Van de personen die een voorkeur hebben voor een tweeverdienersmodel past slechts 40% dit toe. Met name bij stellen met kinderen lijkt er een omslag te komen van gelijke arbeidsverdeling naar een verdeling waar de man meer betaald werk verricht. Het anderhalfsverdienersmodel lijkt de norm te zijn wanneer koppels kinderen hebben.

Inkomen

Het is dan ook niet verrassend dat zowel mannen als vrouwen het inkomen van de man als belangrijker zien dan het inkomen van de vrouw, wanneer er sprake is van samenwonen of samenwonen met kinderen. Binnen de groep anderhalfverdieners is het inkomen van de man het belangrijkst. De vrouw werkt vooral in deeltijd. Omdat het “leuk is”, ze “sociale contacten kan opdoen”, “een bijdrage kan leveren” of een “extraatje kan binnenhalen”. Bij mannen gaat het daarentegen om het hebben van een vast inkomen om het gezin te onderhouden (de man als kostwinner). Een druk die wordt opgelegd door zowel mannen als vrouwen. Mannen vinden het over het algemeen belangrijk dat vrouwen dingen kunnen doen die ze leuk vinden. Ze worden vaak ook niet gestimuleerd om extra te gaan werken. Uit de Emancipatiemonitor 2018 bleek dat in 2017 slechts 60% van de vrouwen, als individu, economisch zelfstandig zijn. Economische zelfstandigheid wordt bereikt wanneer iemand 70% van het minimumloon verdient, in 2017 zo’n 950 euro per maand.

Bij de tweeverdieners worden beiden, ondanks verschillen in inkomen, gezien als kostwinner en is werk voor  beiden erg betekenisgevend.

Taakverdeling bij anderhalfverdieners

Veel stellen geven aan dat ze samen kiezen voor een taakverdeling waarbij de man meer betaald werk verricht en de vrouw meer huishoudelijke taken en zorgtaken voor kinderen verricht. Een verschil van inkomen staat niet gelijk aan een niet-gelijkwaardige relatie. De stellen zeggen dat ze samen voor een taakverdeling hebben gekozen: ze zetten zich beiden in en gunnen elkaar wat. Economische zelfstandigheid van de vrouw heeft geen prioriteit. Economische zelfstandigheid of onafhankelijkheid wordt vooral subjectief begrepen door deze stellen. Bovendien is het geld vooral ons geld en bestaan aparte rekeningen vooral nog in naam.

Het is mogelijk dat stereotypen over kostwinnerschap hier een rol in spelen. Het inkomen voor de man is belangrijk, dat van de vrouw secundair. De vrouw richt zich meer op het huishouden en de kinderen: onbetaald werk.

Werk.en.de Toekomst

Atria waarschuwt voor het gemak van gendernormen en stereotypen in de verdeling van taken, in het bijzonder wanneer er sprake is van gezinsuitbreiding. Zo vindt Atria de financiële weerbaarheid van vrouwen van groot belang. Stellen geven in Ons geld aan niet in angst te willen leven en geen rekening te houden met mogelijke ‘rampscenario’s’, zoals een scheiding, arbeidsongeschiktheid of werkloosheid. Er komt vast wel weer een oplossing. Echter, zoals de tweeverdieners aangeven, mocht er iets gebeuren dan is het handig om terug te kunnen vallen op een partner die wel nog een substantieel inkomen heeft. Uit de Emancipatiemonitor 2016 blijkt verder dat vrouwen gemiddeld 25% van hun koopkracht verliezen na een scheiding, terwijl voor mannen dit slechts 0,2% is. Bovendien hebben arbeidskeuzes ook gevolgen voor carrièreontwikkeling en inkomen op langere termijn, bijvoorbeeld voor de loonschaalontwikkeling of hoogte van het pensioen.

De alliantie Werk.en.de Toekomst richt zich er dan ook in het bijzonder op om traditionele genderrollen bespreekbaar te maken en te verruimen. Zodat er meer mogelijkheden komen om betaald werk, huishoudelijke en zorgtaken te verdelen afhankelijk van de voorkeuren van de stellen. Zodat partners bewuste keuzes maken voor een tweeverdieners-, anderhalfverdieners- of kostwinnersmodel.