Vrouwen en mensenrechten
Vrouwen en mensenrechten het blijft voor velen een lastig ding hoewel de bekende uitspraak ‘all humans are equal’ luidt en ook vele grondwetten en zelfs de Verenigde Naties op dit principe gestoeld zijn. In de praktijk blijkt keer op keer dat die gelijkheid van vrouwen ten opzichte van mannen, op verschillende manieren wordt uitgelegd. Vaak ten nadele van vrouwen want zij zijn kennelijk een mindere soort mensen dan mannen (overigens net zoals een ieder die niet heteroseksueel dat ook is) voor bepaalde religieus-orthodoxen en andere traditioneel-denkenden.
Verenigde Naties
In 2016 is het zeventig jaar geleden dat de eerste algemene vergadering van Verenigde Naties (VN) werd gehouden. Nederland liet destijds ook een vrouw het woord voeren, de onvolprezen Hilda Verweij-Jonker. Zij riep de wereldgemeenschap op de deelname van vrouwen aan het politieke leven te stimuleren en pareerde en passant allerlei argumenten waarom vrouwen niet zo belangrijk zouden zijn als mannen. Er is veel veranderd in die zeventig jaar maar helaas wordt deze laatste discussie tot op de dag van vandaag gevoerd. Alle vooruitgang ten spijt is het ook in Nederland voor velen nog niet gewoon dat mannen en vrouwen gelijke rechten en capaciteiten hebben. Recent nog beweerde een van de leden van de band De Jeugd van Tegenwoordig ijskoud dat Nederland ‘dat defensie ding’ niet serieus neemt omdat er een vrouw minister van Defensie is (Trouw, 28 oktober).
Commission on the Status of Women
Komend jaar wordt voor de zestigste keer de Commission on the Status of Women (CSW) bij de VN gehouden. Deze commissie heeft het licht gezien dankzij de voorzienige blik van Eleanor Roosevelt, de Amerikaanse first lady en groot voorvechtster van mensenrechten. Zij voorzag dat het nodig was om tenminste een keer per jaar de positie van vrouwen, waar ook ter wereld en op allerlei terreinen, centraal te stellen in de beraadslagingen van de VN. Ironisch genoeg, duurde het tot diep in de 20e eeuw, om precies te zijn tot 1979, voordat officieel werd vastgelegd dat vrouwen ook rechten hebben. Met het VN Vrouwenverdrag (in jargon CEDAW genoemd) werd voor eens en voor altijd vastgelegd dat vrouwenrechten mensenrechten zijn. En bijna alle landen ter wereld hebben dit verdrag getekend en geratificeerd. Ook die landen die dagelijks de rechten van vrouwen met voeten treden. Verenigde Staten is de notoire uitzondering op de regel, zij hebben tot op heden het vrouwenverdrag niet geratificeerd. Nederland gelukkig wel, met de Wet Gelijke Behandeling (1991) als concreet uitvloeisel.
Mensenrechtenraad
Een belangrijk ander instituut binnen de VN is de mensenrechtenraad (UNHCR). Ook de voorganger van deze raad is mede dankzij inspanningen van Roosevelt en Verweij-Jonker tot stand gekomen. De raad ziet toe op de naleving van alle verdragen die binnen de VN gesloten worden. Nederland is vorig jaar wederom gekozen tot een van de leden. Dat binnen de VN-gemeenschap het vaak om politiek draait en minder om de merites van landen op de verschillende deelgevebieden, blijkt wel uit het feit dat een Saoediër gekozen is tot voorzitter van de raad. Saoedi-Arabië kan je immers moeilijk het schoolvoorbeeld van de naleving van mensenrechten noemen. Vrouwen mogen bijvoorbeeld geen auto rijden en migrantenvrouwen zijn overgeleverd aan de grillen van hun bazen. Om nog maar niet te spreken over de dubbele moraal die de heersende klasse hanteert wanneer het gaat om het naleven van hun eigen sharia-wetgeving getuige de vele artikelen in de krant. Recent nog citeerde Trouw een prins die na seksueel misbruik tegen de vrouw in kwestie gezegd had ‘Je bent geen vrouw. Jij bent niemand! Ik ben een prins en ik doe wat ik wil. Er is niemand die mij iets kan maken’. (29 oktober)
Tot slot
Tegenwoordig domineren mannen, en vooral conservatieve mannen nog steeds de CSW’s en andere grote vergaderingen binnen de VN. En ook hier geldt dat, het optimisme aan het einde van de vorige eeuw ten spijt, de weerstand tegen de rol en invloed van vrouwen in de samenleving overal ter wereld is toegenomen. Gelukkig heeft ‘gender equality’ het gehaald in de duurzaamheidsdoelen die afgelopen september in de Algemene Vergadering zijn bekrachtigd. Meer het was zeker geen gelopen race. Waarom dat belangrijk is? Omdat het nog steeds in heel veel landen het enige middel is waarmee vrouwenorganisaties, mensenrechtenorganisaties en andere landen, regeringen om hun oren kunnen slaan. Je hebt getekend dus je bent verplicht hier iets aan te doen. Want hoe dan ook, en waar dan ook, we zijn er nog niet. Ook niet in Nederland. Daarom blijf ook ik, met alle kritiek die er mogelijk is, geloven in het instituut VN en me via dit instituut inzetten voor de verbetering van de positie van vrouwen.
Antia Wiersma. Zij was tot 1 oktober 2017 manager Collecties, Onderzoek & Advies bij Atria.
