Feministen van het eerste uur hamerden erop dat een vrouw mooi is zoals ze er van nature uitziet. Het inleidende hoofdstuk gaat over lichaamshaar. Feministen uit de ‘tweede golf’ schoren hun lichaamshaar niet. Ze harsten het ook niet. Als de benen, het gezicht en de oksels van mannen behaard mochten zijn, dan die van vrouwen ook.

Zolang je onder feministen bleef was er niets aan de hand, maar daarbuiten viel het wel op en werd het afgekeurd:

‘Kijk jongens, ze heeft een snor! Ben jij een vrouw? Hoe is het mogelijk??’

Er zat dus niets anders op dan het commentaar voor lief te nemen of te ontharen, niet een keer, maar jarenlang, tot alle haarzakjes voor altijd zijn weggebrand. Een vrouw met lichaamshaar, dat hoort niet. Een vrouw met een snor is niet alleen anders, ze is Fout. Ze is onvolmaakt. Ze krijgt schaamte opgedrongen vanwege haar persoonlijke tekortkoming. En daar staat ze tegenover de rijen potjes en flesjes, de schoonheidsspecialiste en de plastisch chirurg. Ontharing is een winstgevende industrie.

En dat is het nog steeds. Hoofdhaar wordt bewonderd: bezongen als teken van vrouwelijkheid, geportretteerd in films, kunst en op televisie. Maar lichaamshaar wordt gezien als onvrouwelijk, overbodig en ongewenst. Het gros van de advertenties in vrouwentijdschriften gaat over haar en de beste en meest pijnloze technieken om haar te verwijderen. In films, op televisie en op straat zien we nauwelijks vrouwen met lichaamshaar. Ook lichte haargroei in het gezicht, op de benen wordt weggewaxt. Okselhaar kan helemaal niet, tenzij blauw of groen geverfd.

Sophia Loren met okselhaar

Het ideaal van de haarloze vrouw

Behaarde oksels zie je nauwelijks nog. Voordat ‘rokjesdag’ zich ook maar enigszins lijkt aan te kondigen worden ook nauwelijks behaarde benen onthaard. Ook schaamhaar wordt weggehaald. Het begon allemaal met de introductie van de bikini in 1946. Toen moest de bikinilijn natuurlijk worden aangepast. Inmiddels is er al lang geen sprake meer van een bikinilijn, maar van ontharen tot er leuke figuren in het schaamhaar ontstaan of van het tijdelijk weghalen van al het schaamhaar of het voor altijd weglaseren van het schaamhaar. Een ‘ouderwetse’ driehoek met bikinilijn heet tegenwoordig een French Wax, een streepje een Brazilian en zelfs figuurtjes ( verras je partner met een hartje) behoren tot de mogelijkheden.

Het mag geen groot issue lijken, maar het ideaal van de haarloze vrouw draagt wel een boodschap uit: een vrouwenlichaam is onacceptabel zolang het niet veranderd is. Je bent niet goed zoals je bent. Inmiddels groeien veel meisjes op met het idee dat een vrouwenlichaam zonder lichaamshaar het lichaam is zoals dat hoort. En dromen ze misschien verder over borstvergrotingen en andere aanpassingen aan hun lichaam om maar te worden zoals het hoort. Het idee bestaat dat schaamhaar onhygiënisch zou zijn. Voor meisjes die van hun omgeving en uit de media leren dat een haarloos vrouwenlichaam het ideaalbeeld is, lijkt weglaseren van schaamhaar een optie. Dat dat een permanente ingreep is en dat een beslissing die ze op jonge leeftijd nemen er een is die ze voor altijd maken, daar staan ze niet bij stil.  In de Graham Norton show sprak Cameron Diaz zich uit tegen het permanent ontharen door (vooral) jonge meisjes. Het onderwerp start op 5.10 en op 6.06 komt ze tot haar boodschap.

Cameron Diaz Defends Pubic Hair – The Graham Norton Show

Comeback van het okselpluis

De fotoserie ‘Natural Beauty’ van fotograaf Ben Hopper speelt met de stigma’s van vrouwelijk lichaamshaar in de westerse wereld. ‘Vrouwen met okselhaar zouden niet om hun uiterlijk geven.’ Hopper wil met dit beeld experimenteren. Hij koos er bewust voor om dat te doen met modellen en actrices, rolmodellen die juist gezien worden als degenen die het schoonheidsbeeld bepalen. Waarschijnlijk duurt het nog wel even tot we ons allemaal comfortabel voelen met een bos haar onder onze oksels. Dat dit schoonheidsideaal diep zit, merkte Ben ook tijdens zijn project. Een model wilde op het laatste moment toch niet meedoen met de fotoreportage, omdat ze ‘walgde’ van haar eigen lichaamshaar.

Het is niet zo dat Hopper met de fotoserie vrouwen wereldwijd wil stimuleren hun haar te laten groeien. Tegen Huffington Post zei hij dat hij mensen wilde laten nadenken over wat schoonheid nu precies is.

“I don’t want to say that I want women to start growing their armpit hair, I just think that it’s a possibility and people shouldn’t dismiss it. I’d like people to just question the whole thing.”

Volgens Hopper is het daarnaast een bizarre gedachte dat het hebben van okselhaar, gelijk staat aan het maken van een maatschappelijk statement. De vrouw die haar vrijheid en levensvisie publiekelijk wil benadrukken. Volgens Beyonce Knowles:

“a person who believes in the social, political, and economic equality of the sexes.”

Een prachtige visie, maar hoezo zou de vrouw die geen behoefte heeft om zich te scheren automatisch deze boodschap uitzenden? Kan haar ook gewoon haar zijn zonder bijbedoelingen? Iets dat gewoon mooi is?

Beroemd zelfportret van Frida Kahlo. Haar (doorlopende) wenkbrouwen accentueerde zij in haar schilderijen. Ze was er trots op.

To shave or not to shave?

De redactie van Lover, tijdschrift voor feministische journalistiek, boog zich eind 2014 over de vraag: ‘To shave or not to shave?’. Het schijnt namelijk dat een meerderheid van Nederlandse vrouwen nog nooit al haar lichaamshaar heeft laten staan. Bij wijze van experiment nodigden ze iedereen uit om het okselhaar te laten staan, of misschien zelfs al het lichaamshaar. De persoonlijke ervaringen van de deelnemers waren te lezen in de Haardagboeken: ‘Tijdens de feestdagen kun je hier genieten van spannende verhalen over okselpluis en vaginadons, overmatig zweet en kriebelende kruisjes.’

blauw okselhaar 2015

Anno 2015: okselhaar weer hot

Okselhaar wordt al jaren geschoren, maar ineens lijkt het weer acceptabel om okselhaar te hebben. Wel met een vrolijk kleurtje erin: fel roze bijvoorbeeld, en dan meteen ook met roze wenkbrauwen. Met kleding aangepast aan de kleur van het geverfde haar, of andersom. Dat zorgt voor een ‘mooi’ (of anders toch minimaal voor een creatief) en trendy geheel. Okselhaar verven gaat dé trend van 2015 worden, als we de Amerikaanse styliste Roxie Hunt moeten geloven. Hunt is initiatiefnemer van de Free Your Pits Movement en verfde onlangs het okselhaar van een klant zodat het zou matchen met haar blauwe haarkleur. Nadat ze dit deelde op haar blog werd het binnen een paar dagen tijd meer dan 30.000 keer gedeeld.
Popdiva Miley Cyrus is inmiddels al gesignaleerd met gekleurde oksels, dus we kunnen erop wachten dat deze zomerse trend ook naar Nederland over komt waaien. Hoe dan ook, hulde aan allen voor het ter discussie stellen van genderrollen die zich via haar manifesteren.

Ook mannen gaan tegenwoordig wel over tot ontharen en tot permanent ontharen. Daarbij gaat het dan wel vooral om de rug en buik. En zij hebben in veel gevallen een andere reden. Niet een schoonheidswens doet hen besluiten tot de keuze, maar vaak zijn het sporters die onthaard tot grotere snelheden willen komen. Het aantal mannen dat kiest voor permanent ontharen is in 2 jaar ongeveer verdubbeld. In 2013 kozen 25.000 mannen voor een behandeling. Het aantal vrouwen is al jaren stabiel: jaarlijks doen ongeveer 45.000 vrouwen dit.

Vaginadons en wapperende manen

Zowel feministen als fotografen en reclamemakers hebben gespeeld met het thema haar.

American Apparel

Het modelabel American Apparel staat bekend om zijn controversiële campagnes. In 2014 zijn de modepoppen van het New-Yorkse filiaal voorzien van schaamhaar om aandacht te trekken voor de Valentijnscollectie. En aandacht krijgen ze: er worden massaal foto’s genomen.

Project Bush

Binnen het project ‘Rebranding Feminism’ van tijdschrift Elle werkte reclamebureau Mother aan ‘Project Bush’. 92 vrouwen lieten zich fotograferen, om te laten zien dat er meer variatie aan schaamhaar is dan de media ons meestal voorschotelen.

Lady manes

Ook de 23-jarige Rhiannon Schneiderman was het zat om in vrouwenbladen telkens weer artikelen te lezen over ‘wat jongens vinden van dat haar daar beneden’. Ze startte haar eigen fotoproject, een serie zelfportretten onder de naam ‘Lady manes’, waarmee ze op humorvolle wijze traditionele genderrollen ter discusie wil stellen.

Hairy Legs Club

Sinds mei 2010 is de Tumblr-pagina van de Hairy Legs Club online. Meer dan duizend vrouwen van over de hele wereld hebben hier inmiddels foto’s van hun benen in hun natuurlijke staat gepost. Met korte  motivaties, de reacties die ze krijgen en de kracht die ze uit de actie halen: “Thanks and much love to you amazing body hair positive folks!”

Verder lezen

• Artikel Seks en meisjes
• Beharing of geen beharing. Een onderzoek naar de veranderende betekenis van de lichaamsbeharing van vrouwen [PDF]
• Rapunzels’s daughters
• Breaking the silence: addressing the social taboo of women with facial hair
• Schoonheidsgeheimen: vrouwen en de politiek van het uiterlijk schoon
• Stoppels op je huid