Beeld: omslag boek, enigste formele portret van Harriet Jacobs, 1894, Gilbert Studios, Washington, D.C., gerestaureerd door Adam Cuerden, via Wikimedia Commons

In 1861, 4 jaar voor de afschaffing van de slavernij in Amerika, verscheen Incidents in the life of a slave girl geschreven onder het pseudoniem Linda Brent. In dit boek beschrijft Harriet Jacobs (1813-1897) haar leven op een plantage in het zuiden van Amerika. Het misbruik door haar eigenaar en haar vastberadenheid de vrijheid te winnen voor haarzelf en haar kinderen. De hoofdpersoon voert een strijd tegen de onderdrukking als zwarte en als vrouw.

“He tried his utmost to corrupt the pure principles my grandmother had instilled. He peopled my young mind with unclean images, such as only a vile monster could think of. I turned from him with disgust and hatred. But he was my master. I was compelled to live under the same roof with him—where I saw a man forty years my senior daily violating the most sacred commandments of nature. He told me I was his property; that I must be subject to his will in all things. My soul revolted against the mean tyranny. But where could I turn for protection? No matter whether the slave girl be as black as ebony or as fair as her mistress. In either case, there is no shadow of law to protect her from insult, from violence, or even from death; all these are inflicted by fiends who bear the shape of men.”

Slave narrative

De zwarte feministische literaire traditie in Nederland vormde een onderdeel van het zwarte feminisme en is voornamelijk afkomstig uit de Verenigde Staten. Het ontwikkelde zich vanuit de autobiografische verhalen over slavernij, de zogenaamde slave narratives. De herontdekking van deze verhalen was nauw verweven met zwarte bewegingen die zich organiseerden vanuit identiteitspolitiek. Zo herkenden de vrouwen die actief waren bij Flamboyant zich erg in de slave narrative van Harriet A. Jacobs.

In slavernij

In 1983 bracht Feministische Uitgeverij Sara de vertaling uit onder de titel In slavernij In haar voorwoord plaatst Philomena Essed  het boek in de discussie rond feminisme en racisme van de jaren 80.  De autobiografische verhalen en levensgeschiedenissen, mondeling overgebracht of in het verleden opgetekend, vormen een belangrijke bron van waaruit zwarte vrouwen laten zien wat ze als slaven aan dagelijkse onderdrukking hebben meegemaakt.

Racisme en seksisme

Vanuit feministisch oogpunt is deze autobiografie van bijzondere betekenis. Linda Brent eist in haar schrijven steeds bijzondere aandacht voor het lot van vrouwelijke slaven. Ze legt zo de nadruk op racisme en seksisme. Dat maakte het boek belangrijk in de ‘tweede feministische golf’ en ook waardevol voor de huidige feministische discussie over racisme. Het racisme van toen vormt een fundamenteel gegeven voor het begrijpen van de hedendaagse houding van witte vrouwen ten opzichte van zwarte vrouwen. In haar boek spreekt Linda Brent enkele malen direct witte vrouwen onder haar lezerspubliek toe.

Lees ook:

• Jacobs family papers (2008)
• Alledaags racisme, Philomena Essed (1984)
• Inzicht in alledaags racisme, Philomena Essed (1991)
• Caleidoscopische visies: de zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwenbeweging in Nederland (2001)