Hilda Verwey-Jonker – biografie

biografie

Beeld: Portret van sociologe Hilda Verwey-Jonker. Fotograaf: Catrien Ariëns, 1985 (Collectie IAV-Atria)

Hilda Verwey-Jonker was de eerste sociologe en eerste vrouw bij de Sociaal-Economische Raad (SER). Hilda Jonker was de dochter van Willem Pieter Andries Jonker, leraar biologie, en Magdalena Elisabeth Westerveld, leraar wiskunde. Op 9 juli 1930 trad zij in het huwelijk met Evert Johannes Willem Verwey (1905-1981), directeur van het natuurkundig laboratorium van Philips. Samen kregen zij twee dochters en twee zoons.

Het leven en werk van Hilda Verwey-Jonker

Hilda Verwey-Jonker was de eerste Nederlandse socioloog. Zij vervulde in haar leven vele politieke en bestuurlijke functies, vaak als de eerste vrouw.

In het gezin waarin Hilda Jonker opgroeide stond leren centraal en feminisme werd er met de paplepel ingegoten. Haar vader stierf toen zij 14 jaar oud was. Hierdoor werd meteen duidelijk hoe belangrijk het was dat haar moeder een beroep had en haar eigen geld kon verdienen.

Wie: Hilda Verwey-Jonker
Geboortedatum: 20 mei 1908
Geboorteplaats: Goes, Nederland
Sterfdatum: 23 juni 2004
Plaats van overlijden: Utrecht, Nederland
Alternatieve naam: Hilda Jonker

Na de HBS studeerde Jonker een jaar rechten (1926-’27) om daarna als journalist aan het werk te gaan. In 1929 meldde zij zich aan bij de nieuwe studie sociologie in Amsterdam. Zij studeerde in 1934 af en was daarmee de eerste Nederlandse socioloog.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog schreef zij haar proefschrift Lage inkomens, waarop zij in september 1945 promoveerde. Hiermee legde zij de basis voor het armoedebeleid van de PvdA onder Drees. Pas na haar 65ste kreeg zij een functie als sociolo0g, aan de Rijksuniversiteit Utrecht (1973-’75).

Hilda Jonker werd in 1927 lid van de SDAP en stond in 1946 aan de wieg van de PvdA. Ze was als eerste vrouw gemeenteraadslid in Eindhoven (1935-1941 en ’53-’62), en ze zat in het afdelingsbestuur in Groningen. Van 1952 tot 1957 was ze lid van de Eerste Kamer. Verwey-Jonker schreef een aantal keren mee aan beginselprogramma’s en verkiezingsprogramma’s. Ze maakte deel uit van het curatorium van de Wiardi Beckman Stichting en schreef voor het tijdschrift Socialisme en Democratie. Zelf vond zij de cursussen over politiek en economie, die zij aan socialistische vrouwen gaf, haar belangrijkste werk.

Commissies

Hilda Verwey-Jonker werd vaak gevraagd om deel te nemen aan commissies en overleggen, omdat er een vrouw in moest. Zo was zij één van de Heren XVII, die in 1945 – na de bevrijding van het zuidelijke deel van Nederland – naar Engeland gingen om te overleggen met de Nederlandse regering in Londen. Zij werd ook gevraagd voor het noodkabinet, meteen na de bevrijding van de rest van Nederland. Hiertegen had ze praktische bezwaren en nadat bleek dat ze alleen werd gevraagd omdat er een vrouw in moest, weigerde zij beslist.

Later nam zij wel verzoeken aan om als vrouw, vaak de enige, deel uit te maken van delegaties en organisaties als daar binnen de vrouwenbeweging behoefte aan was. Zo werd zij als eerste vrouw lid van de Sociaal-Economische Raad (1957-’72) en maakte ze deel uit van de Nederlandse delegatie naar de eerste vergadering van de Verenigde Naties (1946). Twee jaar later was zij er weer bij, maar toen vanwege haar ervaring op het gebied van vluchtelingenwerk.

In 1938 trad Hilda Verwey-Jonker toe tot het Comité voor opvang van Joodse vluchtelingen te Eindhoven. Tijdens de bezetting bracht zij onderduikers in veiligheid. Zij was voorzitter van een commissie die de opvang van Ambonezen in Nederland moest opzetten. Bovendien was zij als secretaris betrokken bij de oprichting van de International Refugee Organisation.

Vrouwenbeweging

Verwey-Jonker was actief betrokken bij de vrouwenbeweging. Zij was bestuurslid van de Bond van Sociaal-Democratische Vrouwenclubs (vanaf 1935). Vanuit deze functie maakte zij deel uit van het naoorlogse Nederlands Vrouwencomité. Zij was voorzitter van de Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap van 1951 tot 1955. Van 1946 tot 1972 was Verwey-Jonker lid van de Commissie van Advies voor de Arbeid van Vrouwen en Meisjes. En van 1956 tot 1972 was zij voorzitter hiervan.

In de laatste periode van haar leven hield Verwey-Jonker zich bezig met de emancipatie van ouderen. Zij werd voorzitter van de Wetenschappelijke Advies Commissie van de Nederlandse Federatie voor Bejaardenbeleid, die wees op de gevaren van de vergrijzing. Zij benadrukte dat er rekening gehouden moest worden met de problemen van ouderen, maar ook met de vele mogelijkheden die ouderen nog hadden.

Verwey-Jonker werd in 1964 geridderd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. In 2000 ontving zij de Aletta Jacobsprijs. In 2004 overleed Hilda Verwey-Jonker, 96 jaar oud.