Beeld: Portret van Melati van Java, kunstenaar onbekend, foto van drukwerk, collectie IAV-Atria

Melati van Java is Indisch schrijver. Zij was de dochter van Carel Sloot, onderwijzer, en Louise van Haastert. Ze is geboren als Nicolina Maria Sloot, roepnaam Marie. Zij bleef ongehuwd, maar ze woonde wel samen met haar vriendin Lina Schefler en dienstbode Cato.

Wie: Melati van Java
Geboortedatum: 13 januari 1853
Geboorteplaats: Semarang, Nederlands-Indië
Sterfdatum: 13 juni 1927
Plaats van overlijden: Noordwijk, Nederland
Alternatieve naam: Nicolina Maria Sloot, Marie Sloot, Mathilde, Melattie van Java, Max van Ravensteijn

Het leven van Melati van Java

Melati van Java was een Indische romancière die enkele toneelstukken, essays, tientallen romans en artikelen publiceerde. Haar werk werd veelvuldig herdrukt en vertaald. Zij was één van de eerste vrouwen die het lidmaatschap van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde kreeg aangeboden.

Marie Sloot groeide op in Semarang, in een katholiek gezin, samen met een jongere zus en broer. Haar moeder, waar ze een sterke band mee had, gaf haar onderwijs, aangevuld met een paar jaar kostschool. Marie begon al jong met het schrijven van verhalen.

In 1871 verhuisde het gezin Sloot naar Nederland, Den Haag, om verder te trekken naar Roermond. Daar behaalde Marie Sloot haar aktes voor hulponderwijzeres in Engels en Frans, wat bijzonder was voor katholieke meisjes in die tijd. Werk was er niet voor haar, een katholieke vrouw stond alleen voor de klas als zij tot een kloosterorde behoorde die zich op het onderwijs richtte.

Vele verhalen

Marie Sloot is vooral bekend vanwege de vele verhalen die zij schreef. In 1874 debuteerde zij met haar roman De jonkvrouwe van Groenerode, onder het pseudoniem Melati van Java. Voordien had zij korte verhalen gepubliceerd in tijdschriften onder de naam Mathilde. Aan het eind van haar loopbaan koos zij een nieuwe schuilnaam, Max van Ravensteijn. Die wist zij zo goed geheim te houden, dat pas 30 jaar na haar overlijden bekend werd wie er achter deze naam verborgen zat.

Marie heeft zeker 71 werken laten publiceren, die bijzonder populair waren bij het publiek. Eén van haar boeken, La Renzoni, werd in 1916 verfilmd. In literaire kringen werd zij in eerste instantie ook enthousiast ontvangen. Ze werd lid, en later ook bestuurslid, van de R.K. Kunstkring ‘De Violier’ in Amsterdam, waar zij sinds de jaren 80 van de 19e eeuw woonde. Als één van de eerste vrouwen werd zij in 1893 toegelaten tot de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Na verloop van tijd werd haar werk als oppervlakkig en achterhaald beschouwd. Dat was voor haar de reden om in het begin van de 20e eeuw als Max van Ravensteijn romans te gaan schrijven rond controverses – zoals het gemengde huwelijk – die op dat moment speelden in katholieke kring. Melati van Java is tegenwoordig weer populair genoeg voor een fanclub.

Autobiografische elementen

In haar verhalen komen regelmatig autobiografische elementen terug. Ze schreef over het leven van katholieken, over het leven in Nederlands-Indië, over de band tussen moeder en kind, en het verlies van een broertje. Bovendien kwamen in haar boeken steeds vrouwen naar voren die onafhankelijk waren, avontuurlijk en sterk zoals zijzelf.

Naast haar werk als schrijver is zij redacteur geweest van Vrouwen-wereld. Mode-gids en dameslectuur (1887-1909) en van De Huisvriend. Geïllustreerd Magazijn gewijd aan Letteren en Kunst (1891-1904). Zij leverde een grote bijdrage aan de stichting van het meisjestehuis ‘Het Lydiahuis’. Ze was medeoprichter van de Katholieke Vrouwenbond en enige tijd bestuurslid van de Internationale R.K. Vereeniging ter Bescherming van Jonge Meisjes. Ook de Vereeniging Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid wist Marie Sloot te vinden voor een essay in hun tijdschrift over de sociale arbeid van kloosterzusters.

Marie Sloot was 74 jaar toen zij tijdens een vakantie in Noordwijk overleed. Haar vriendin Lina overleed kort daarna.

Bronnen: biografische knipselmap nr. 1046 (collectie IAV-Atria), www.damescompartiment.nl BWN

Auteur biografie: Mattanja Schwencke

Website: Biografisch Woordenboek van Nederland – biografie Nicolina Maria Sloot
Fanclub van Melati van Java

Publicaties van Melati van Java:

• De Jonkvrouwe van Groenerode / Melati van Java (1874)
• Torquato Tasso / Melati van Java (1878)
• La Renzoni / Melati van Java (1881)
• Johan’s avontuur. Een vertelling uit Indië / Melati van Java (1890)
• Drijfzand / Max van Ravensteijn (1916)

Literatuur over haar:

• Nederlandsche Bellettrie 1857-1876. Kritieken dl. 3 / Cd. Busken Huet (1876)
• Melati van Java (pseudoniem van Nicolina Maria Christina Sloot) 1853-1927. In: Boekenschouw, 21 (1928)
• Melati van Java: alias Nicolina Maria Sloot (1853-1927) / Yvonne de Vries. In: Spiegel van Roermond : Jaarboek van Roermond 1993
• Schatten uit het archief: de Indische romans van Melati van Java (1853-1927) / Vilan van de Loo. In: Lover. – 33 (2006)
• Melatie van Java (1853 – 1927), biografie / Vilan van de Loo (2016)

Lees ook: Beroemd, vergeten en nu herontdekt: Melati van Java