De laatste persconferentie liet Nederland inzien dat corona nog geen verleden tijd is. De verlengde lockdown laat mensen nog langer thuiswerken. Dit heeft gevolgen voor de relaties tussen medewerkers en werkgevers en de medewerkers onderling. Welke consequenties heeft dit voor het mogelijk optreden van ongewenst gedrag op de werkvloer? En wat kunnen werkgevers doen om mogelijke incidenten te voorkomen?

Pesten, intimidatie en geweld op de werkvloer

Ongewenst gedrag op de werkvloer kan voorkomen in verschillende vormen: seksuele intimidatie, pesten en treiteren, agressie en geweld en discriminatie. Het pesten en discrimineren kan betrekking hebben op iemands geloof, seksuele voorkeur, gender, leeftijd, of etnische achtergrond. Slachtoffers van ongewenst gedrag voelen zich niet meer veilig op het werk en kunnen langdurig ziek worden. Volgens de Emancipatiemonitor 2020 melden vrouwelijke werknemers, vaker dan mannelijke werknemers, op het werk te maken te hebben met ongewenst gedrag door klanten, patiënten, leerlingen, passagiers en dergelijke. Vrouwelijke werknemers zijn vaker slachtoffer dan mannen op gebieden van ongewenste seksuele aandacht (14% tegen 3%), intimatie (29% tegen 19%), lichamelijk geweld (10% tegen 5%) en pesten (9% tegen 7%) door externen (CBS, 2020).

Andere manier van werken

In deze crisistijden wordt er in veel organisaties op een andere manier gewerkt. Veel mensen werken thuis en gaan niet meer naar kantoor. In sommige sectoren is men wel fysiek aanwezig, zoals in de zorg, het onderwijs, openbaar vervoer etc. Werknemers in de cruciale beroepen hebben soms juist meer gewerkt in deze crisistijden, terwijl sommige werknemers helemaal niet naar werk konden.

Thuiswerken

Corona zorgde voor een andere manier van werken. Thuiswerken wordt immers zeer gestimuleerd vanuit de overheid. Grote bedrijven en overheidsorganisaties geven massaal gehoor aan deze oproep. Veel werknemers werken dus nu al maanden thuis.

Op veilige afstand

Door het thuiswerken komen bepaalde vormen van ongewenst gedrag minder voor. Thuiswerkers zijn immers op een veilige afstand van de eventuele veroorzakers van ongewenst gedrag. Een praatje bij het koffiezetapparaat in de kantine is een plek waar soms ongepaste opmerkingen worden gemaakt. Ook kan de collega geen hand meer op de schouder of het been leggen. De fysieke afstand tussen medewerkers voorkomt dus dit type ongewenst gedrag.

Nieuwe risico’s

Echter, het werk van vertrouwenspersonen blijkt niet stil te liggen. Er zijn dus ook nieuwe risico’s op ongewenst gedrag ontstaan. Vormen van ongewenst gedrag die voor corona niet of nauwelijks voorkwamen, komen nu wél voor. Het ongewenst gedrag vindt nu vooral plaats via de digitale middelen. De drempel om iemand online te intimideren, pesten of discrimineren ligt lager dan de drempel om iemand fysiek te treiteren.

Thuisomgeving

Daarnaast zorgt het cyberpesten ervoor dat het slachtoffer zich in een veilige thuisomgeving ook niet meer veilig voelt. De veilige thuishaven is nu ook een plek waar wordt gepest. Bovendien zorgt het thuiswerken ervoor dat de privé en werksfeer door elkaar lopen, wat eveneens kan leiden tot ongepast gedrag tussen werknemers onderling en werknemers – werkgevers.

Digitaal communiceren

De digitale manier van communiceren zorgt ervoor dat men minder met elkaar deelt. De online vergaderingen zijn efficiënt, maar niet bevorderlijk voor de informele contacten. Ook zijn de Team- of Zoommeetings niet de beste middelen om problemen uit te praten. Onenigheden worden niet goed uitgepraat, waardoor deze zich alleen maar ophopen.

Stress op de werkvloer

Als laatste, zorgt de crisistijd voor stress op de werkvloer. Werknemers en werkgevers voelen zich gespannen. Dit is vaak ook een aanleiding tot ongepast gedrag waardoor men zich niet meer veilig voelt op het werk. Werknemers maken zich zorgen over reorganisaties, waardoor ze minder voor zichzelf opkomen. Ze zijn bang dat ze ontslagen zullen worden als de reorganisaties plaatsvinden. Ook zijn reorganisaties gevoelig voor discriminerende ontslagrondes.

Al met al genoeg reden te stellen dat het vele thuiswerken nieuwe risico’s op ongewenst gedrag met zich meebrengt.

Hoe kan een organisatie preventieve maatregelen treffen?

• Zorg ervoor dat de vertrouwenspersonen voldoende zichtbaar en vindbaar zijn in de organisatie.
  Het werk van de vertrouwenspersonen is ook in deze tijd onmisbaar. Iedereen moet zich vrij voelen om vertrouwenspersonen te benaderen. In een organisatie is het daarom belangrijk dat interne, maar ook externe vertrouwenspersonen zich zichtbaar maken en toegankelijk zijn voor elke werknemer.
• Laat de vertrouwenspersoon zelf zich actief melden bij de medewerkers, in de vorm van een nieuwsbericht of column.
  Met bijvoorbeeld aandacht voor digitaal ongewenst gedrag.
• Zorg ervoor dat managers een actieve rol spelen in het vragen naar de sociale veiligheid. Managers, die nu via Teams of Zoom hun voortgangsgesprekken met hun medewerkers voeren, kunnen actief vragen naar de sociale veiligheid die mensen bij het thuiswerken ervaren. Op deze manier blijven organisaties dit onderwerp goed agenderen, ook in deze bijzondere coronatijden.

Auteur: Marit Schubad