Foto: Juryvoorzitter Henk de Smaele (midden) reikte de prijzen uit aan Noor de Smit en Lieke Speerstra, credits: VVG (Aletia Shaw was in het buitenland en kon helaas niet aanwezig zijn)

Atria feliciteert Lieke Speerstra, Noor de Smit en Aletia Shaw met de eervolle vermelding voor de Johanna Naberprijs 2024, een jaarlijkse prijs van VVG platform voor vrouwen- en gendergeschiedenis en Atria.  

De Johanna Naberprijs is een prijs voor de beste afstudeerscriptie op het gebied van vrouwen- en/of gendergeschiedenis. De jury, bestaande uit Henk de Smaele (hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen), Francisca de Haan (emiritus hoogleraar genderstudies en geschiedenis), Lotte Houwink ten Cate (historicus en schrijver), Jolien Gijbels (docent Geschiedenis aan de Vrije Universiteit Brussel), en oudwinnaar Aaron Ouwerkerk, vonden het onmogelijk om één inzending te verkiezen boven alle andere. De drie scripties die een eervolle vermelding verdienen, verschillen heel erg van elkaar, en maakten ook om verschillende redenen op de juryleden een grote indruk. 

Re-integratie van veroordeelde vrouwelijke collaborateurs na de Tweede Wereldoorlog

De jury was unaniem bijzonder positief over de bijdrage aan de historiografie die wordt gemaakt door de scriptie Attempts to make ‘good Dutch women’: The Rehabilitation of Female Former Collaborators in the Post-Occupation Netherlands, 1946-1951. Aan de hand van niet eerder benut bronnenmateriaal, vooral bestaand uit individuele dossiers van de Stichting Toezicht Politieke Delinquenten, bestudeert Lieke Speerstra de begeleide re-integratie van veroordeelde vrouwelijke collaborateurs na de Tweede Wereldoorlog. Zij geeft daarbij blijk van grote professionaliteit, en combineert zorgvuldigheid met conceptuele scherpte. De jury waardeert daarbij dat Lieke Speerstra er ook met verve in slaagt om de mythe te ontkrachten die tot op de dag van vandaag collaboratie van vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog vernauwt tot ‘romantische’ en ‘seksuele’ samenwerking met de bezetter: “Dat is allesbehalve een kleine verdienste en onderstreept andermaal het belang van nauwgezet empirisch onderzoek, dat kritisch omspringt met de bestaande historiografie die tot op vandaag mee is bepaald door genderstereotypen en mannelijke vooringenomenheid.”

Geschiedenis van vrouwen en feminisme in Nederland in de nationale politieke geschiedenis

Een eervolle vermelding verdient ook Repoliticizing Women and their Pasts: A Reconsideration of the Position of Women in the History of the Netherlands (1795 – 1950). Wat de jury in deze scriptie in het bijzonder waardeert, is het lef van Noor de Smit en de doelstelling om de geschiedenis van vrouwen en feminisme in Nederland opnieuw te bekijken en geïntegreerd te behandelen als een essentieel element in de nationale politieke geschiedenis. De jury is van oordeel dat het kritisch herdenken van bestaande narratieven en benaderingen een essentieel onderdeel is van een levendige gendergeschiedenis: “We kunnen de auteur alleen maar verder aanmoedigen om op de ingeslagen weg verder te gaan en om de vrouwengeschiedenis in de Lage Landen verder uit te dagen.” 

Invloed van de Wageningse studentenbeweging op de hervorming van het Wageningse International Land and Water Management Program

Aanmoediging verdient ook Aletia Shaw voor haar scriptie Decolonization of Higher Education: A History of Wageningen Student Movement and its Impact on Redefining the International Land and Water Management Program. Onder andere via Oral History Interviews van studenten en docenten komt de auteur tot de conclusie dat de kritische reflecties over gender en dekolonisatie die sinds de jaren 1970 circuleerden, uiteindelijk maar zeer beperkt in de hervorming van het Wageningse International Land and Water Management Program werden geïntegreerd. Gender is niet het uitgangspunt van deze scriptie, maar de auteur toont in de praktijk wel hoe een intersectionele benadering tot nieuwe inzichten kan leiden. “Als jury hopen we dat deze intersectionele insteek de komende jaren nog duidelijker zichtbaar zal zijn in het werk van beginnende genderhistorici.” 

Over de Johanna Naberprijs

De Johanna Naberprijs is een prijs voor de beste afstudeerscriptie op het gebied van vrouwen- en/of gendergeschiedenis.  Het doel van deze prijs is het bevorderen van onderzoek op het gebied van vrouwen- en gendergeschiedenis aan Nederlandse en Vlaamse universiteiten.