Betaald én onbetaald de manager uithangen

Dit is Ilse. Het nieuwe gezicht van Albert Heijn. Ilse ontstopt zelf een gootsteen, maakt de hamsterkooi schoon, doet boodschappen, kookt uitgebreid, brengt ook nog drie tupperwarebakjes naar de buurman, neemt haar moeder mee uit winkelen en betaalt als moeders zogenaamd ‘opeens’ geen saldo meer heeft, gaat naar yoga, kan zelf niet de auto uitparkeren of haar fietsband plakken, waardoor ze naar haar werk loopt, maar dat geeft niet, want “lekker gezond!”, want ja, Ilse werkt ook nog, ze is volgens haar kind namelijk de baas van Albert Heijn, maar niet echt hoor, want “Nou ja, baas…”, ze is de manager van één Albert Heijn, waar ze stralend op de werkvloer staat en klanten helpt. Dat is het lekkere van Albert Heijn.

Albert Heijn lanceerde in september deze nieuwe campagne, waarin we kennismaken met Ilse haar drukke leven, waar we volgens Albert Heijn naar moeten kijken “met een knipoog”. Albert Heijn en reclamebureau TBWA\Neboko hebben volgens eigen zeggen “nauw samengewerkt om een onderscheidende, eigentijdse campagne te ontwikkelen”. De opdracht om het onderscheidend te maken vertaalde zich, zo stel ik het me voor, tijdens de brainstormsessies in de suggestie om Harry Piekema, het vorige gezicht van Albert Heijn, te vervangen door een vrouw, waarop iemand anders vast lekker doorpakte met “Oh en dan laten we haar dan nu eens niet alleen vrouwendingen doen maar ook werken!”, waarna de collega van marketing er nog een klap op gaf door te zeggen “Nog beter, we maken haar zelfs manager!”. Woke hoor.

Kookt Ilse’s vent eindelijk een keer, is het ‘I did the bare minimum’-diepvriespizza.

Écht werken

Het eigentijdse zit hem in het feit dat Ilse dan wel haar eigen boontjes dopt, maar verder geheel afgepeigerd door het leven gaat en verantwoordelijk is voor alle andere omhoog te houden ballen, zonder daar ook maar iets van hulp of waardering voor terug te krijgen. Kookt Ilse’s vent eindelijk een keer, is het ‘I did the bare minimum’-diepvriespizza. Ze sleept zich braaf naar yogaklasjes of loopt naar haar werk. Zo houdt ze haar lichaam strak en haar mindset ‘zen’, want god verhoede dat je als vrouw je geest en lichaam niet disciplineert naar de eisen van de maatschappij. Hoewel haar moeder nog niet echt hulpbehoevend is, anticipeert ze op de mantelzorg die gaat komen door de rol van kind-zorgt-voor-ouder alvast op zich te nemen en ook maar meteen de buurman onder haar hoede te nemen. Tot slot is Ilse zelf de eerste die, geheel conform aan het vrouwenkwaaltje Imposter syndroom, haar rol als baas bij de Albert Heijn kleiner maakt dan dat die is, want zoveel stelt het allemaal niet voor.

Soms zie ik ze inderdaad wel eens in de winkel, die supermarktmanagers van Albert Heijn. Dat zijn meestal mannen, die in tegenstelling tot Ilse altijd hun gewone pak aanhouden, zodat iedereen kan zien dat zij de manager zijn, die joviaal een kwartiertje per dag melkpakken spiegelen en zich hinderlijk bemoeien met wat je in je mandje gooit, die “Zozo mevrouwtje hutspot vanavond! Hahaha!” tegen je bulderlachen, contact met de klanten is zo belangrijk, zodat ze zich zelf daarna op de borst kunnen kloppen omdat ze zelf ook “op de vloer staan”, zo gewoon gebleven, om de rest van de dag op kantoor door te brengen en met een veel dikker salaris op tijd uit te klokken, om thuis aan te schuiven aan de door hun vrouw gedekte tafel en daarna op de bank te ploffen, want jeetje ja, zij hebben de hele dag écht gewerkt. (Dit las je ook met een knipoog, toch?)

Tot slot is Ilse zelf de eerste die, geheel conform aan het vrouwenkwaaltje Imposter syndroom, haar rol als baas bij de Albert Heijn kleiner maakt dan dat die is, want zoveel stelt het allemaal niet voor.

Zo moe van die onbetaalde arbeid

Alles wat Ilse doet, doet ze glimlachend. Het kijken van deze reclame maakt me moe. Moe van de vanzelfsprekendheid ervan, moe omdat van mij hetzelfde wordt verwacht, moe omdat het allemaal beter lijkt, voor vrouwen nu, maar dat dat het zo vaak nog niet is. Er valt wat mij betreft maar heel weinig te lachen. Een greep uit de berichtgeving over het verschil in arbeidsverdeling tussen mannen en vrouwen, laat zien dat van vrouwen nog steeds onbaatzuchtige zorgzaamheid wordt verwacht. Volkskrant-journalist Anna Breemer zette uiteen hoe de gezinsbetrokkenheid van mannen in heterorelaties schijn is en de arbeidsverdeling thuis een van de belangrijkste genderproblemen van onze tijd. Het gaat niet alleen om wie het vaakst stofzuigt, maar om de inspanning die het kost om alles draaiende te houden. Er is een mentale last aan zorgtaken, ook wel bekend als emotionele arbeid. Manager van een gezin zijn is een onbetaalde functie die tijd en energie kost. Zorgtaken weerhouden sommigen er zelfs van om überhaupt om nog betaalde arbeid te verrichten. Het CBS maakte onlangs bekend dat er afgelopen jaar 211 duizend vrouwen en 12 duizend mannen waren die zorgtaken aangaven als reden om niet betaald te kunnen of willen werken.

De leukste baan van Nederland

Wie nog eens goed kijkt naar alles wat Ilse allemaal wel niet moet, zou er ter plekke een burn-out van krijgen. Er moeten genoeg vrouwen zijn die niet meer kunnen, die gesloopt zijn van het zorgen of het combineren van zorg en werk, maar die zijn, op bovenstaande cijfers van het CBS na, redelijk onzichtbaar. Dat komt omdat zowel de Nederlandse als internationale richtlijnen een burn-out beschouwen als een werkgerelateerde aandoening. Daarom gaat bijna al het onderzoek over mensen met betaald werk. Daarnaast is er amper onderzoek naar de verschillen tussen mannen en vrouwen bij burn-outs. Of er medisch-biologische verschillen zijn bijvoorbeeld, want het lichaam van de witte man is nog steeds de standaard, maar ook niet naar verschil in oorzaken of ervaring. Het lijkt mij niet zo wonderlijk dat vrouwen anders opbranden dan mannen, simpelweg omdat we andere dingen van ze verwachten, maar kennelijk is dat een té onderscheidende gedachte.

In die zin is de reclame van Albert Heijn eigenlijk een heel goede reclame. Het is realistisch en laat precies in 1.30 minuten zien waar vrouwen tegenaan lopen.

Gelukkig ben ik niet alleen in het signaleren van deze ongelijkheid. WOMEN Inc. startte recent de campagne “De grootste onderneming van Nederland”, waarbij ze doelen op de 9 miljoen Nederlanders die dagelijks onmisbaar onbetaald werk uitvoeren en daarmee onze samenleving niet alleen menselijk maken, maar ook draaiende houden. Zonder deze mensen – en dat zijn meer vrouwen dan mannen – zou Nederland failliet gaan. “Met zo’n belangrijke functie […] vinden wij het onbegrijpelijk dat de maatschappelijke norm en het beleid van uw regering, vooral gericht is op het belang van betaald werk”, schrijft WOMEN Inc. in een open brief naar Mark Rutte. “Eigenlijk heb ik de leukste baan van Nederland,” zegt Ilse over haar supermarktfunctie. Dat lijkt me overdreven, maar ik snap wel dat ze blij is dat ze ook werk verricht waar wél harde euro’s tegenover staan, al zal de loonkloof er vast nog wat van afsnoepen.

In die zin is de reclame van Albert Heijn eigenlijk een heel goede reclame. Het is realistisch en laat precies in 1.30 minuten zien waar vrouwen tegenaan lopen, al vrees ik dat er maar weinig mensen zullen zijn die er dezelfde aanstoot aan nemen als ik. Toch zit er ook een heel fijn stukje in deze reclame, namelijk het moment waarop Harry Piekema toch nog even voorbij komt (de witte man blijft tenslotte nooit ver uit beeld). Ilse vraagt hem of hij alles kan vinden, waarop hij antwoordt: “Ja hoor. Ik weet waar alles staat”. Hilarisch natuurlijk, want waarom weet die gekke meid niet dat hij dé Albert Heijn man is? Een mooi staaltje reversed mansplaining. Dat vind ík nu lekker van Albert Heijn.

Lees verder
Lekker vrij?