6 november 2021 is er een nieuwe grote klimaatdemonstratie gepland in Amsterdam. Lees h ier waarom de klimaatcrisis niet neutraal is en vrouwen extra hard raakt. 

Kwetsbare groepen dragen de grootste lasten in de klimaatcrisis, terwijl zij er het minst aan bijdragen. Denk bijvoorbeeld aan vrouwen die zorg dragen voor het voeden van hun familie in steeds extremere klimaten en met drogere gronden. Of eilanden als Sint-Maarten waar natuurrampen voor grote schade zorgen en mensen weinig middelen hebben voor wederopbouw. Maar niet alleen vrouwen, ook mensen van kleur, mensen met een laag inkomen en LHBTIQ+-personen worden buitenproportioneel hard geraakt door milieurampen.  

Factsheet Gender en klimaatverandering

De term ‘ecofeminisme’ of ‘ecologisch feminisme’ werd in 1974 geïntroduceerd door de Franse feminist Françoise d’Eaubonne. Voor de komst van ecofeminisme als theorie en sociale beweging, zetten vrouwenbewegingen zich ook al in voor het milieu en klimaat. Dit is echter voor het eerst dat de connectie klimaatverandering en feminisme zo sterk vorm krijgt. Ecofeminisme gaat in tegen de dominante mannelijke cultuur die de natuur uitbuit en vrouwen onderdrukt. Het idee is dat de mens is losgerukt van de natuur en dat het patriarchaat mannen boven vrouwen plaatst. Vanuit deze beweging werd toen al gekeken naar de link tussen seksisme, racisme, de onderdrukking van de natuur en andere kenmerken van sociale ongelijkheid – iets wat we vandaag vertalen als ‘climate (in)justice’.  

Stichting Vrouw en Milieu 

Een van de oudste stukken uit de collectie van Atria over ‘klimaat’ is het meterslange archiefstuk van Stichting Vrouw en Milieu, kortweg VeM. Deze organisatie bestond van 1985 tot 2009, en de leden maakten zich vooral sterk voor een duurzame wereld ‘waarin vrouwen een stem krijgen in milieubewegingen en het klimaatbeleid’. Ook zetten ze het netwerk ‘Vrouwen en Duurzaamheid’ op: daarmee leidden ze vrouwen op tot milieuvoorvechters en ondersteunden ze vrouwen die op dat moment actief waren in de klimaatbeweging. Ook stimuleerden en hielpen ze vrouwen om invloedrijke posities te bekleden en bleven ze de noodzaak benadrukken van de belangen van vrouwen in het milieubeleid. Multiculturele (milieu)activiteiten was ook een focuspunt van VeM, met extra aandacht voor bi-culturele vrouwen (toen nog ‘allochtone vrouwen’ genoemd).  

Bijna 2 meter archiefmateriaal van VenM

In de archiefstukken van VeM vind je notulen van vergaderingen, voorbeelden van trainingen, cursusmateriaal en verslagen van conferenties en symposia. Daarnaast ook audiovisuele bestanden met titels als ‘Huisvuil is geen afval’ en ‘Voedsel voor de toekomst’. Hier kun je de inhoud van het 1 meter 84 lange archief online bekijken, en om het in te zien kun je langskomen in onze bibliotheek: Vijzelstraat 20 in Amsterdam.   

Foto door Melisa Can voor VICE

Beeld bovenaan: protest tegen milieuvervuiling op Wereldvrouwenconferentie Beijing 1995, © Mieke Schlaman, collectie IAV-Atria