Beeld: de 6 domeinen van de Gender Equality Index, EIGE, CC0, via Wikimedia Commons

Nederland staat op de 2e plaats in de Gender Equality Index 2023 die vandaag is verschenen. Een stijging van 1 plaats sinds vorig jaar. Zweden staat op de eerste plek. Wat is de Europese gendergelijkheidsindex en doet Nederland het echt zo goed?

Wat is de Gender Equality Index?

Tien jaar geleden heeft het Europees Instituut voor Gendergelijkheid (EIGE) de gendergelijkheidsindex ingevoerd als graadmeter voor de vooruitgang op het gebied van gendergelijkheid in de Europese Unie. De index meet de genderkloof tussen mannen en vrouwen op 6 domeinen: werk, geld, kennis, tijd, macht en gezondheid – aan de hand van 31 indicatoren. Landen krijgen een score van 1 tot 100, waarbij 1 staat voor volledige ongelijkheid en 100 voor volledige gelijkheid. 

Op welke terreinen scoort Nederland het best?

Nederland scoort 77,9 van de 100 punten. Dat is 7,7 punten hoger dan de EU als geheel. Nederland doet het relatief goed op het domein tijd. Hierbij gaat het om de gelijke verdeling van zorgtaken en sociale activiteiten (zoals sport en vrijwilligerswerk) tussen mannen en vrouwen. Ondanks een daling met 7 punten, staat Nederland op de eerste plaats in de EU op het domein tijd. Dat komt echter vooral doordat andere landen (nog meer) achterblijven. De grootste stijging is er op het domein van geld, vooral door een verbetering van de economische situatie in Nederland ten opzichte van 2020, in vergelijking met andere EU landen.

Ruimte voor verbetering

Op het domein kennis is ons land gedaald van de 7e naar de 8e plaats. Deze daling komt vooral door de grote onderwijssegregatie. Vrouwen zijn nog steeds oververtegenwoordigd in opleidingen met betrekking tot onderwijs, zorg en sociaal werk. Er is ook achteruitgang op het gebied van werk, waar Nederland is afgezakt van de 3e naar de 5e plaats. Deze terugval komt door een toename van segregatie op de arbeidsmarkt en een afname van de kwaliteit van werk.

Als vrouwen nog steeds oververtegenwoordigd zijn in opleidingen in de richting van onderwijs, zorg en sociaal werk (wat wijst op onderwijssegregatie), en als er toename in de mate van segregatie en afname in de kwaliteit van arbeid voor vrouwen ten opzichte van mannen is (wat aangeeft dat mannen en vrouwen in gescheiden beroepen werken en dat de arbeidsomstandigheden verslechteren), dan kunnen genderstereotiepe beelden en verwachtingen een belangrijke rol spelen. Uit ons onderzoek Vrij om te kiezen? blijkt dat Nederlandse jongvolwassenen zich bij belangrijke keuzes vaak laten leiden door genderstereotiepe beelden van wat vrouwen en mannen horen te doen. Dit zorgt voor een voortdurende ongelijke verdeling van mannen en vrouwen in bepaalde beroepen en draagt bij aan de aanhoudende ongelijkheid op de arbeidsmarkt. 

Hoewel de positie van Nederland op de Index uitsteekt boven het EU gemiddelde, behoort Nederland tot de landen waar de vooruitgang afzwakt. Dat betekent dat de vooruitgang op het gebied van gendergelijkheid langzamer gaat dan in andere EU-landen. Hierdoor worden de verschillen binnen de EU kleiner.

Klimaat en energie

Het thema van de gendergelijkheidsindex 2023 is klimaat en energie (in het kader van de Europese Green Deal). De belangrijkste conclusies: 

• Nederlandse mannen en vrouwen maken zich ongeveer evenveel zorgen over het klimaat (36% van de vrouwen en 33% van de mannen). Vrouwen in Nederland voelen zich wel wat vaker verantwoordelijk voor het tegengaan van klimaatverandering dan mannen (66% vs 60%).
• Nederlandse vrouwen geven vaker aan dat zij het consumeren van dierlijke producten vermijden dan mannen, maar iets minder vaak dan vrouwen in de EU als geheel. 
• Vrouwen en mannen in Nederland kiezen minder vaak voor milieuvriendelijke opties in het huishouden en bij de verzorging van kinderen (zoals recycling, vermijden van wegwerpartikelen, tweedehands spullen kopen en milieubewustzijn bevorderen bij kinderen) ten opzichte van het EU gemiddelde. 
• Vrouwen in Nederland kiezen vaker voor transportopties met lagere CO2 uitstoot dan mannen. Zo geven vrouwen aan minder de auto te gebruiken dan mannen (62% vs 68%) en vaker het openbaar vervoer te nemen of te lopen.  
• Vrouwen blijven achter in klimaatberoepen en besluitvorming over klimaatverandering en leefomgeving. Slechts een vijfde van de mensen werkzaam in de energiesector en in de transportsector is vrouw. En slechts een derde van de leden van parlementaire commissies die zich bezighouden met klimaat en leefomgeving is vrouw. 

Lees verder

• Gender Equality Index 2023
• Herstory: Vechten tegen de klimaatcrisis kan niet zonder vrouwen
• Neem een kijkje op onze collectie-website en lees meer over gender(on)gelijkheid op allerlei terreinen in Nederland en de EU.