Op 27 november 2018 reikt de koning in het Koninklijk Paleis Amsterdam de Erasmusprijs uit aan Barbara Ehrenreich (1941). De Erasmusprijs is een prestigieuze prijs, die eenmaal per jaar wordt uitgereikt en waaraan een geldbedrag van € 150.000 is verbonden.

Erasmusprijs naar vrouwen

Jarenlang is de prijs vooral aan mannen uitgereikt, op een enkele uitzondering na. De afgelopen jaren kwamen mannen niet aan bod: in 2017 ontving de Canadese Harvard socioloog Michèle Lamont de prijs. In 2016 was dat de Britse schrijfster A.S. Byatt, in 2015 de Wikimedia Foundation en in 2014 de Belgische festivaldirecteur Frie Leysen. Voor 2014 moeten we terug naar 2004 voor er weer een vrouw op de lijst staat: de Marokkaanse sociologe Fatima Mernissi.

Onderzoeksjournalistiek

Het thema van de Erasmusprijs in 2018 is ‘De Kracht van Onderzoeksjournalistiek’. Barbara Ehrenreich wordt geprezen om haar moed om zichzelf in de strijd te werpen in haar journalistieke werk. Ehrenreich studeerde natuurkunde en behaalde haar doctoraat in celbiologie. Ze zette haar natuurwetenschappelijke carrière opzij en ging verder in de journalistiek. Allereerst wijdde ze zich aan de thema’s die in 1968 speelden. In 1982 werd ze de eerste voorzitter van de Democratic Socialists of America.

Voor Barbara Ehrenreich zijn feminisme, gezondheid en ongelijkheid steeds belangrijk geweest in haar werk. Tussen 1991 en 1997 was Ehrenreich vaste columnist voor het tijdschrift Time en daarna schreef ze vooral columns voor de The Progressive. Journalistiek werk schreef ze meestal voor onder meer The New York Times, Mother Jones, The Atlantic Monthly, Ms., The New Republic en Salon.com. Verder schreef ze van 1998 tot 2000 essays in studieboeken voor de Graduate School of Journalism van de Universiteit van  Berkeley, Californië . In de jaren erna publiceerde ze meerdere boeken die veel belangstelling kregen.

Nickel and Dimed

Als onderzoeksjournalist deed ze soms maandenlang onderzoek en werkte ze undercover om misstanden te onderzoeken op de arbeidsmarkt met betrekking tot laagbetaalde functies. Haar boeken en artikelen hadden een wetenschappelijke grondslag, maar waren ook met humor en literair geschreven. Dat maakt haar werk ook leuk om te lezen. In 2001 brak Ehrenreich internationaal door met het boek Nickel and Dimed: On (Not) Getting By in America waarin ze maandenlang rond probeerde te komen van een minimumloon.

Ze liet zien dat niet het gebrek aan werk het probleem was, maar het gebrek aan goed betaald werk. Schoonmaaksters, restaurantbedienden en verkoopsters maken een consumptiefestijn mogelijk, maar kunnen er zelf geen gebruik van maken omdat ze veel te weinig verdienen. Het kamermeisje dat twee of drie banen moet combineren om rond te komen zal nooit zelf in het Hilton Hotel of in het Trump International Hotel kunnen logeren. Ehrenreich is een pionier in de participerende journalistiek.

Door zelf het leven te leiden van mensen in moeilijke situaties, geeft zij een stem aan groepen die anders niet gehoord worden.

Barbara Ehrenreich is tegenwoordig dan ook een belangrijke deelnemer in het debat rond waarheidsvinding en een voorvechter van kritisch denken.

American Dream

De vorm van participerende journalistiek gebruikte Barbara Ehrenreich ook in later werk, waarin zij de obstakels voor de Amerikaanse middenklasse beschreef bij het opklimmen van de maatschappelijke ladder en de bedrieglijkheid van de Amerikaanse droom. Haar boek Bait and Switch, the (futile) Pursuit of the American Dream ( 2005 ) gaat over die keerzijde van die American Dream.

Nadat ze herstelde van kanker, deed ze kritisch onderzoek naar de theorieën van positief denken die ten koste kunnen gaan van onder andere goede gezondheidszorg. Hierover bracht ze het boek uit met de titel Smile or Die: How Positive Thinking Fooled America And The World.

Economic Hardship Reporting Project

In 2011 begon Ehrenreich het Economic Hardship Reporting Project. Met deze organisatie ondersteunt ze verslaggeving over economische ongelijkheid, achterstand en armoede. ‘Dit past bij mijn leeftijd. Ik hoef mijn naam niet zo nodig weer in de krant te zien staan. Ik wil dat mijn manier van werken voortleeft.’

Literatuur

Een keuze uit werk van Ehrenreich te leen bij Atria:

Witches, midwives, and nurses : a history of women healers (2010)

Smile or die : how positive thinking fooled America and the world (2009)

Gouden bergen : een vruchteloze zoektocht naar succes (2006)

Uitgeknepen tot en met het laatste greintje zelfrespect (Opzij, 2005, nummer 3)

For her own good : two centuries of the experts’ advice to women (2005)

Bait and switch (2005)

Global woman : nannies, maids, and sex workers in the new economy (2003)

Nickel and dimed: on (not) getting by in America (2002)

Mannenharten: de man op de vlucht voor het huwelijk (1985)