Illustratie: Sketch and Talk

Interventies om moeders met een uitkering op weg te helpen naar werk richten zich vaak uitsluitend op de moeder zelf. Echter, ook het systeem van formele en informele sociale netwerken en actoren rondom de moeder spelen een belangrijke rol. Atria, Universiteit Utrecht en TNO ontwikkelden samen een ketenaanpak, met als centrale vraag: hoe ziet een optimale ketenaanpak eruit om moeders met een uitkering duurzaam en passend werk te laten vinden? 

Lees hier Een ketenaanpak om moeders op weg te helpen naar werk [PDF]

Ketenaanpak

Een ketenaanpak betekent samenwerking: tussen professionals, binnen organisaties en in processen, met als doel een samenhangende en doeltreffende ondersteuning te bieden aan een specifieke doelgroep. Een succesvolle ketenaanpak:

• betrekt alle benodigde partners uit verschillende disciplines (multidisciplinair)
• wordt door alle relevante afdelingen binnen de organisaties gesteund (intra-organisationeel)
• gezamenlijk geven zij vorm aan en doorlopen ze de benodigde processtappen (proces).

Een ketenaanpak is het meest effectief wanneer ketenpartners actief opereren binnen alle relevante systemen. Hierdoor kunnen belemmeringen op alle niveaus tegelijkertijd en integraal worden aangepakt. 

Huidige belemmeringen bij het op weg helpen naar werk

Op basis van interviews met de moeders zelf, professionals en werkgevers zijn er diverse en uiteenlopende belemmeringen geconstateerd bij het op weg helpen van moeders met een uitkering naar werk.  

Belemmeringen ervaren door moeders

Allereerst blijkt dat bijna alle geïnterviewde moeders een toekomst met betaald werk voor zich zien. Belangrijke interne belemmeringen zijn:

• hun persoonlijke situatie en gezin, zoals een stabiele woon- of thuissituatie
• beperkte taalbeheersing
• fysieke of psychische klachten bij henzelf of hun kinderen
• mantelzorg

Veel moeders dragen de volledige zorg voor hun kinderen zonder sociale steun of een netwerk om op terug te vallen.

Externe belemmeringen zijn onder andere:

• een gebrek aan begrip van hun situatie door professionals en werkgevers
• werk dat fysiek of emotioneel niet aansluit
• te hoge of overbelastende verwachtingen van werkgevers

Belemmeringen ervaren door professionals  

Professionals ervaren belemmeringen zoals:

• een gebrek aan kennis over de uitdagingen van moeders
• de balans tussen sturing en zelfstandigheid van de moeders
• vooroordelen over moeders en hun geschiktheid voor bepaald werk

Belemmeringen ervaren door werkgevers

Belangrijke belemmeringen voor werkgevers bij het bieden van duurzaam werk aan moeders met een uitkering zijn onder andere:

• de beperkte aansluiting van beschikbare banen op de situatie en wensen van moeders
• hoge uitval door problemen met kinderopvang en terughoudendheid in het gebruik van formele opvang
• moeilijkheden bij de implementatie van zorgvriendelijk beleid door gebrek aan kennis

Daarnaast worden moeders niet altijd goed opgenomen in een team of organisatie, waardoor ze steun en hulpbronnen mislopen. 

Gendersensitieve aandachtspunten

Het toespitsen van de ketenaanpak op moeders met een uitkering, heeft geresulteerd in een aantal aanbevelingen voor een gendersensitieve aanpak:  

• Zorg dat direct betrokkenen zich bewust zijn van hun eigen vooroordelen en oog hebben voor de positie van moeders 
• Leg verantwoordelijkheid bij de sociale omgeving en niet (alleen) bij de moeder 
• Zorg dat direct betrokkenen oog hebben voor de context van moeders 
• Wees waakzaam op geïnternaliseerde vooroordelen bij de moeders zelf 
• Zorg dat direct betrokkenen oog hebben voor multiproblematiek 
• Kijk verder dan stereotiepe beroepssectoren 
• Zorg voor bewustwording over gendersensitiviteit bij alle ketenpartners 
• Draag zorg voor gendersensitiviteit bij de werkgever 

Lessen uit de praktijk

Parallel aan de uitvoering van het onderzoek is in de arbeidsmarktregio Midden-Brabant, samen met lokale partners, een transitiearena opgericht. Hier zijn de inzichten uit dit rapport toegepast en getoetst. Bij de ontwikkeling hiervan kwamen de volgende inzichten naar voren:  

• Effectieve samenwerking vereist meer dan alleen een stappenplan. Samenwerken vraagt om duidelijke communicatie, wederzijdse verwachtingen uitspreken, openstaan voor verschillen, inlevingsvermogen tonen en de wil om elkaar tegemoet te komen.  
• Het vinden van de juiste balans tussen het geven van vrijheid en het voorschrijven van oplossingen voor de ketenpartners is cruciaal. Te veel vrijheid kan leiden tot passiviteit, terwijl te veel sturing het gevoel van eigenaarschap vermindert.  
• Werkgevers spelen een cruciale rol door banen te bieden, maar zijn vaak lastig te overtuigen van de voordelen van een ketenaanpak. Het is belangrijk hen actief te betrekken en hun flexibiliteit te stimuleren, zodat belemmeringen voor moeders verminderd worden. De keten moet obstakels en kansen bij werkgevers signaleren en samen oplossingen ontwikkelen.  
• Actieve inbreng van de moeders met een uitkering is essentieel. Hun input is onmisbaar om te begrijpen wat hun wensen en behoeften zijn en zorgt ervoor dat oplossingen aansluiten bij hun ervaringen.  

Handreikingen

We gaan verschillende handreikingen ontwikkelen om werkgevers, gemeentefunctionarissen (klantmanagers), interventie-eigenaren en projectleiders van ketenaanpakken te informeren over de randvoorwaarden, succesfactoren en aandachtspunten die in onze resultaten naar voren komen. Wil je op de hoogte blijven? Abonneer je op onze nieuwsbrief.

Lees hier Een ketenaanpak om moeders op weg te helpen naar werk [PDF]

Dit onderzoek maakt deel uit van het door de Nationale Wetenschapsagenda gefinancierde project Economische Veerkracht van Vrouwen (EVV). Doel hiervan is de economische kwetsbaarheid van vrouwen te verkleinen en hun veerkracht te vergroten.