Nieuwe handreiking: De piramide van geweld
Illustratie: Caroline Cracco
Gendergerelateerd geweld* is een ernstig maatschappelijk probleem. In Nederland heeft 41% van de vrouwen ooit in haar leven te maken gehad met fysiek en/of seksueel geweld. Onderzoek laat zien dat LHBTIQ+-personen zelfs nog vaker slachtoffer worden van geweld dan vrouwen in het algemeen. De Piramide van geweld is een model dat helpt om dit soort geweld beter te begrijpen. Het laat zien hoe ogenschijnlijk onschuldige opmerkingen — zoals seksistische, homo- of transfobe “grappen” — bijdragen aan een cultuur waarin ernstiger vormen van geweld mogelijk worden. In deze handreiking leer je hoe denigrerende opmerkingen kunnen leiden tot grensoverschrijdend gedrag, wat je daar als professional aan kunt doen en op welke wetenschappelijke inzichten de piramide is gebaseerd.
*Gendergerelateerd geweld is geweld op basis van sekse, gender of seksuele oriëntatie.
Piramide van geweld
De piramide van geweld is een model om gendergerelateerd geweld beter te begrijpen. De piramide is gebaseerd op wetenschappelijke theorieën over de samenhang tussen “lichtere” en “ zwaardere” vormen van gendergerelateerd geweld. De “lichtere” vormen van geweld uit de onderste lagen van de piramide vormen dus een voedingsbodem voor de “zwaardere” vormen van geweld in de bovenste lagen. Willen we gendergerelateerd geweld voorkomen, moeten we dus ingrijpen bij álle vormen van geweld, ook de “lichtere”. Een seksistische, homo- of transfobe “grap” of opmerking lijkt misschien onschuldig, maar is onderdeel van een schadelijk systeem.
De handreiking neemt je trede voor trede mee, in alle lagen van de piramide van geweld:
- Alledaagse microagressies: seksistische, homo-, bi- en transfobe opmerkingen en uitsluiting.
- Veroordelende microagressies: uitdragen van dubbele moraal, victim blaming, slutshaming en machonorm.
In deze laag is er niet enkel sprake van opmerkingen die stereotypen bevestigen, maar ook van een negatief oordeel. - Intimidatie: (online) seksuele intimidatie, stalking en control.
In deze laag gaat het van een negatief oordeel naar (online) grensoverschrijdend gedrag. - Geweld: (online) seksueel geweld en (ex-)partnergeweld.
In deze laag is het grensoverschrijdende gedrag overgegaan in daadwerkelijk geweld.
Bij iedere trede vind je adviezen hoe te handelen, onderbouwing en een begrippenlijst.
De Alliantie Act4respect, een samenwerking tussen Atria, COC (lhbti+ belangenbehartiger) en Rutgers (Kenniscentrum voor seksualiteit en seksuele gezondheid), heeft deze handreiking gemaakt in samenwerking met Marijke Naezer (genderstudies-wetenschapper en zelfstandig onderzoeker) en een co-creatiegroep, waarin diverse professionals uit het veld vertegenwoordigd zijn.
Meer lezen?
Nieuwe Europese cijfers: gendergerelateerd geweld tegen vrouwen