Lichtkogels en cirkelzagen: vrouwen vinden uit
Het aantal vrouwelijke uitvinders groeit gestaag. Steeds meer vrouwen lopen warm voor techniek. In het vmbo is het percentage meisjes binnen de sector techniek in de afgelopen tien jaar gestegen van 6% naar 10%. Ook in bèta/technische opleidingen stijgt het aandeel vrouwen, bijna een derde van het aantal bèta/technische wo-studenten vrouw is. In het mbo en hbo gaat het om respectievelijk 21% en 17%. (Bron: Factsheet Vrouwen in techniek)
In en om het huis
Maar ook de geschiedenis kent vrouwelijke uitvinders, al zijn vele van hen vergeten. Het chocolate chip cookie ontstond in 1930 per toeval. Ruth Wakefield bakte koekjes en brak een reep chocola in stukjes, in de verwachting dat die wel zou smelten. Maar dat gebeurde niet. Zo ontstond een lekker koekje. Maar je kunt niet zeggen dat vrouwen alleen maar recepten voor koekjes uitvonden. Misschien werd een aantal vrouwen bij hun uitvindingen geïnspireerd door hun directe omgeving. Dat geldt wellicht voor de afwasmachine, de wegwerpluier, de BH en de lipstickhouder. De Amerikaanse Josephine Cochrane (eind 19e eeuw ) was erg rijk en kon haar afwas door dienstboden laten doen. Maar die sprongen niet erg zorgvuldig om met haar porselein. Gefrustreerd besloot ze een oplossing te vinden voor haar probleem. Met succes. De al eerder uitgevonden afwasmachine was weinig praktisch, maar Cochrane pakte het systematisch aan. Ze ontwierp de bekende rekken en de sproeikop, die de borden en kopjes schoonspoelt. Haar vrienden en vriendinnen waren diep onder de indruk en bestelden extra exemplaren bij haar. Ook restaurants schaften het apparaat massaal aan omdat ze hiermee veel personeel konden besparen. De gemiddelde heer des huizes wilde er niet aan – dat kon zijn vrouw immers ook zelf wel. Dat veranderde pas toen in de jaren vijftig steeds meer vrouwen gingen werken.
De koffiefilter is uitgevonden door Melitta Bentz uit Dresden. Ze was de drab in de koffie zat en legde de gemalen koffie op een stuk vloeipapier. Met haar man ontwikkelde ze het idee verder, in 1908 kreeg ze het octrooi op haar uitvinding. Ook de Barbie pop is uitgevonden door een vrouw: Ruth Handler. Haar dochter speelde met papieren poppen en ze vond dat niet echt genoeg. Ze richtte speelgoedbedrijf Mattel op en ontwierp de Barbie. Ze kreeg haar octrooi op de Barbie in 1959 en na de première op de Toy Fair in 1959 werd Barbie direct een sensatie.
Lichtkogels en cirkelzagen
Veel vrouwen deden technische uitvindingen op hoog niveau en toch weten we ook daar weinig van. De namen van vrouwen die computers, zonne-energie en afwasmachines ontwikkelden zijn vergeten in de geschiedenis. Tabitha Babbitt leefde in een Quakers gemeenschap in de Verenigde Staten. In 1812 zag ze haar mannelijke collega’s in de hete zon ploeteren met handzagen en bedacht: dat kan anders. Tabitha was weefster en met haar kennis van de weefmachine bedacht ze de cirkelzaag. Ze monteerde een zaagblad op een ronddraaiende as, de as draaide in een hoog tempo rond en de cirkelzaag werd een succes. Voor de uitvinding van radiocommunicatie konden schepen alleen door lichtsignalen met elkaar communiceren. Martha Coston vond halverwege de 19e eeuw in de nalatenschap van haar man een ruwe, niet werkende beschrijving van het concept van een lichtkogel. Decennia van experimenteren volgden en uiteindelijk vond ze de langgezochte oplossing voor heldere signaalkleuren. Ze kreeg patent op naam van haar overleden echtgenoot, want vrouwen mochten geen bezittingen hebben. De van oorsprong Hongaarse Maria Telkes is verantwoordelijk voor de uitvinding van het eerste huis met verwarming op zonne-energie. In 1925 trok ze naar de VS, waar ze aan de slag ging aan MIT als deel van het Solar Energy Research Project. In de jaren 40 ontwikkelde ze samen met architecte Eleanor Raymond het eerste huis op zonne-energie.
Meer technologische uitvindingen
Wie nog met een ouderwetse typemachine heeft gewerkt weet hoe vervelend typfouten zijn. Bette Graham werkte als secretaresse bij een grote Texaanse bank. Ze was geen goede typiste, waardoor ze na een verkeerde aanslag vaak haar werk moest weggooien. Ze ontwikkelde een mengsel van verf met kleurstof die, na veel experimenteren, het brouwsel exact de kleur gaf van het papier. Haar collega’s waren razend enthousiast. Haar baas wat minder, dus ontsloeg hij haar. Graham zat hier niet meer mee, want ze vroeg en kreeg patent en werd multimiljonair met haar Liquid Paper. Willemine Johanna van der Woerd uit Barneveld vond de kunststof of plastic kettingkast voor fietsen uit. Tot die tijd werd de kettingkast wel afgeschermd maar met behulp van zeildoek. Willemine runde in die tijd het familie bedrijf: fietsenfabriek De Woerd. Ze kreeg in 1974 octrooi voor de plastic kettingkast. Als we denken aan de ontwikkeling van computers denken we aan mannen. Maar de eerste compiler en de programmeertaal COBOL werd ontworpen door een vrouw. Grace Murray Hopper, een van de eerste vrouwen bij de Amerikaanse marine, kreeg de opdracht de Harvard Mark I computer te programmeren. Ze schreef een handleiding die door veel mensen na haar werd gebruikt. Ze ontwikkelde ook de eerste compiler ter wereld, een programma dat high-level programmeercode omzet in door de computer leesbare machinecode, en ontwikkelde later de programmeertaal COBOL, waarop in de jaren tachtig en negentig van de 20e eeuw ongeveer 80% van de bank- en verzekeringswereld draaide.
Creatieve meisjes
Suzanna Goodin uit Oklahoma werd al beroemd voordat ze zeven was. Haar school had een uitvinderswedstrijd uitgeschreven en haar uitvinding, een eetbare lepel voor huisdieren, was de beste. Ze had de lepel ontworpen omdat ze het afwassen van een lepel met kattenvoer een vies werkje vond. Rajani Mahto uit Nepal ontwierp een natuurkundedoos omdat kinderen in Nepal vaak alleen boeken tot hun beschikking hebben om exacte vakken uit te leren en niets om mee te experimenteren. Voor meisjes die nog niet weten wat ze willen worden: uitvinder of onderzoeker, het is ook een mogelijkheid. Zelfs in je vrije tijd kan een creatieve geest iets uitvinden. Er zijn zoveel vrouwen die in de geschiedenis iets hebben uitgevonden dat ze het verdienen aan de vergetelheid te worden ontrukt. Een mooi onderwerp voor een werkstuk of een scriptie!