Annemarie Grewel was pedagoge, politica en beroepsvoorzitter.
Ze werd in Amsterdam geboren in een joods gezin, als dochter van een psychiater-neuroloog, Frits Grewel (1898-1973), later hoogleraar orthopedagogiek. Haar moeder, Sophia Wessel (1902-1975) werkte voor haar huwelijk bij de Bibliothèque Nationale in Parijs. Zelf zei Grewel dat ze is opgegroeid in een elitair, maar ook bohémien gezin. Er kwamen wetenschappers en kunstenaars over de vloer, zoals de magisch-realistische schilder Karel Willink. Hij tekende in 1950 een portret van de toen vijftienjarige Annemarie.

Wie: Annemarie Grewel
Geboortedatum: 13 juni 1935
Geboorteplaats: Amsterdam, Nederland
Sterfdatum: 27 februari 1998
Plaats van overlijden: Amsterdam, Nederland

Het leven van Annemarie Grewel

Tijdens de tweede wereldoorlog doken Annemarie en haar drie jaar oudere broer Charles onder. Het gezin overleefde, maar veel familieleden kwamen om. In 1945 kreeg Annemarie een vijf jaar ouder pleegzusje, een meisje dat als enige van haar familie het concentratiekamp Bergen-Belsen overleefde.

Na haar middelbare school (gymnasium-a) ging Grewel pedagogiek studeren aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Tijdens haar studie werkte ze – van 1958 tot 1961 – als kandidaat-assistent bij prof. dr. H.W.F. mej. Stellwag, en meteen na haar afstuderen in 1963 kreeg zij een aanstelling als wetenschappelijk medewerker aan deze universiteit. Ze is in dienst gebleven bij de UvA tot 1987; toen werd de vakgroep ‘Gezinsleer’ opgeheven en daarmee ook haar baan.

Annemarie Grewel begon haar liefdesleven als hetero, maar toen ze een eind in de twintig was werd ze verliefd op een vrouw. Ze heeft jaren samengewoond met de actrice Nelly Frijda.

Politieke participatie

Door de democratiseringsbeweging van de jaren zestig ging Annemarie Grewel zich voor politiek interesseren. Ze werd gekozen tot voorzitter van de Universiteitsraad en ze werd lid van de Partij van de Arbeid. De emancipatie van de vrouw vond zij heel belangrijk, maar ze noemde zich geen actief feministe. “Het gaat vooral om het opheffen van sociale ongelijkheden, zowel voor vrouwen als voor mannen”, aldus Grewel.

Grewel was niet alleen betrokken bij het jodendom en de emancipatie, maar ook bij het socialisme, i.c. de PvdA, anti-racisme en lesbianisme. Zelf noemde ze zich drievoudig gehandicapt: “joods, lesbisch en feministe”, maar ze zal zeker ook de geschiedenis in gaan als dé voorzitter van Nederland. Deze naam verwierf ze onder andere door haar voorzitterschap van de Grand Gala’s, die eind jaren zeventig door de VPRO werden georganiseerd, en haar leiding van de congressen van de PvdA. In 1983 stelde ze zich kandidaat voor het burgemeesterschap van Amsterdam.

Al in haar UvA-tijd bekleedde Annemarie Grewel vele nevenfuncties. Ze was onder meer voorzitter van de NVSH. Tussen 1981 en 1989 was ze lid en vice-voorzitter van de landelijke Emancipatieraad. In 1985 werd ze benoemd in het bestuur van de NOS. Na haar vertrek bij de UvA werd ze gemeenteraadslid voor de PvdA en vanaf 1995 zat ze voor deze partij in de Eerste Kamer. Tussen alles door was Grewel columniste bij ‘De Groene Amsterdammer’, waarvoor ze van 1982 tot aan haar dood in 1998 wekelijks een stukje schreef.

Annemarie Grewel overleed op 62-jarige leeftijd aan kanker en werd op Zorgvlied in Amsterdam begraven. Postuum kreeg zij 2633 voorkeursstemmen bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 1998, waar ze als nummer 8 op de lijst stond.

Functies die Annemarie Grewel bekleedde:

– wetenschappelijk (hoofd)medewerker Subfaculteit Opvoedkunde (1 jan. 1964-1987)
– voorzitter van de NVSH (april 1981-ca. 1983)
– lid en vice-voorzitter van de landelijke Emancipatieraad (1981-1989)
– columniste van ‘De Groene Amsterdammer’ (1982-1998)
– lid van het bestuur van de NOS (vanaf 1985)
– lid van de Eerste Kamer (1995-1998)
– gemeenteraadslid Amsterdam (1986-1998)
– voorzitter van de Faculteit Sociale Wetenschappen

Portret van Annemarie Grewel. © Bert Houweling

Bronvermelding: Biografische map 575, Atria

Auteur: Marjet Denijs

Publicaties van:
– Vrouwen en wetenschap : een voorstel tot het inrichten van women’s studies aan de Nederlandse universiteiten (1976)
– Lesbisch zichtbaar : de positie van, de knelpunten en aanbevelingen voor lesbische vrouwen in Amsterdam ; een aanvulling op het gemeentelijk homo emancipatiebeleid (1989)
– De man als rivaal (1989) In: Opzij.
Literatuur over:
– Annemarie Grewel : een portret / Annemiek Onstenk.(2008)
– Levenskunst en zelf sterven : de sumoworsteling van Annemarie Grewel / Marli Huijer In: Tijdschrift voor humanistiek. (2000)
– ‘Mensen moeten niet zo’n drukte maken over kanker’ : de levensdrift van Annemarie Grewel / Marjo van Soest In: Opzij. (1996)
– ‘Je moet een beetje demagoog zijn’ : vergadertips van beroepsvoorzitters In: VB Magazine. (1995)
– Hoezo Wigbold? / Leo Bontje, Brenda Groenendaal In: Homologie. (1994)
– De nomadenstrategie : 13 visies op een geëmancipeerde samenleving / Carla Verheijen. (1993)
– Het eeuwig misverstand tussen man en vrouw / Ischa Meijer, [et al.] In: Opzij. (1993)
– Mensen doen voortdurend alsof het vier jaar lang een puinzooi is geweest : en dat is niet zo / Margret Huisman In: Rooie Vrouwen Magazine. (1993)
– Grewel op safe? In: LekkerStuk. (1991)
– De voorzitter : ‘je moet een beetje een onfatsoenlijk mens zijn om goed te kunnen voorzitten’ : Annemarie Grewel / Marjo van Soest In: Vrij Nederland Bijvoegsel. (1989)
– Annemarie Grewel uit de Emancipatieraad : “ikzelf denk niet dat we nog ergens een zedelijkheidswetgeving voor nodig hebben” / Joke van Kampen In: Sekstant. (1989)
– Seksueel geweld (themanummer) In: Slangengodin. (1988)