Wereldwijd is homoseksualiteit strafbaar in 72 landen. Dagelijks worden mensen gediscrimineerd, vervolgd, of veroordeeld omwille van hun identiteit. Amsterdam toont tijdens Pride het tegengestelde: Acceptatie, ongeacht seksuele oriëntatie, genderidentiteit, geslachtskenmerken, of etniciteit, is wél mogelijk. Toch krijgt 70% van de LHBTI-gemeenschap in Nederland nog steeds te maken met intimidatie, verbaal of fysiek geweld. Het ‘Building Bridges’-project, een samenwerking van het ministerie van Buitenlandse Zaken, het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, COC Nederland en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), nodigde LHBTI-activisten uit Azië uit in Nederland. Tijdens de eerste dag van hun verblijf bezochten zij Atria, geheel volgens het motto: ‘Sharing the past, debating the present and creating the future.’

Emancipatie & Religie

Religie is vaak een knelpunt voor de LHBTI-gemeenschap. ‘Cultuur verander je niet in een week. Een gesprek aangaan en een nieuw inzicht bieden kan echter wel. Een nieuwe dialoog kan zo zeker tot stand komen. Elkaar in het midden proberen te treffen is essentieel voor hun emancipatie,’ stelt de Nederlandse mensenrechtenambassadeur Cees van Baar.

‘Safe spaces’ zijn van levensbelang binnen LHBTI-onderdrukkende culturen. Op deze veilige plekken kunnen LHBTI’s zichzelf zijn, wat hun in het dagelijkse leven vaak ontnomen wordt. Tegelijkertijd wordt er hier door deze groepen zelf hard aan hun emancipatie gewerkt. ‘Activisten verwijzen in hun campagnes vaker naar mensenrechten of seksuele minderheden dan naar LHBTI–rechten. Deze verwoording heeft namelijk een grotere impact op de overheid, waardoor discriminatie serieus genomen wordt,’ volgens Cees van Baar. Toch blijft het soms problematisch om je uitspreken voor de bescherming van minderheden. ‘Door sommige religies en culturele conflicten, nemen politici in Indonesië bijvoorbeeld niet het risico hun carrière op het spel te zetten door zich publiekelijk uit te spreken voor de LHBTI-gemeenschap,’ vertelt een jonge activiste uit Indonesië. ‘Media maken al snel gebruik van negatieve framing, wat politici hun imago schaadt. Het is cruciaal om hier een oplossing voor te vinden. We hebben politieke ondersteuning nodig voor acceptatie. Het doorbreken van het taboe op de LHBTI-gemeenschap zorgt dat óók onze kwesties besproken worden.’

Bepaalde religies en culturen kunnen openlijk uitkomen voor je seksuele of gender identiteit belemmeren. ‘Ik ben islamitisch en conservatief opgegroeid. Bidden doe ik vijf keer per dag; alcohol raak ik niet aan. De LHBTI-gemeenschap zag ik als zondaars, totdat ik mijn eigen seksualiteit ontdekte,’ zegt een vertegenwoordiger uit Indonesië. ‘Ik ben een vrouw, en val op vrouwen. Volgens mijn religie, ben ik daardoor een slecht persoon. Ondanks mijn openlijkheid, mijn activisme, en mijn dagelijkse inzet, blijft het moeilijk om pijnlijke ervaringen en hoe anderen mij zien, los te laten.’ Binnen een cultuur die niet tolerant is voor LHBTI’s, is acceptatie van hun geaardheid door de directe omgeving essentieel. ‘Na 29 jaar greep ik de moed bij elkaar: Ik kwam uit de kast. In Sri Lanka staat dat gelijk aan criminaliteit,’ vertelt een ander. ‘Steun van je familie is fundamenteel. Als je verstoten wordt, sta je er in onze cultuur alleen voor en kan je nergens op terugvallen. Via mijn organisatie werk ik aan acceptatie van LHBTI’s binnen hun directe omgeving.’

Beeldvorming

Minderheidsgroepen zijn vaak slachtoffer van stereotype beeldvorming, of worden helemaal vergeten binnen de representatie van mainstream media. Door reportages over de Myanmarese LHBTI-gemeenschap, met een focus op transvrouwen, draagt een fotograaf uit Myanmar bij aan de bewustwording van het bestaan van deze groepen. ‘Mijn fotografie maakt de identiteit van de LHBTI-gemeenschap zichtbaar en bespreekbaar. De visuele weergave levert het bewijs: je bent niet alleen.’ ‘Tegelijkertijd is het beangstigend. Er kan dagelijks een hoop gebeuren. Met mij, en mijn modellen. Maar dat heeft me tot nu toe nooit gestopt.’

Ook in Pakistan kampt de LHBTI-gemeenschap met emancipatie, zichtbaarheid en beeldvorming. ‘Veiligheid voelde ik voor het eerst toen ik de transgemeenschap ontdekte. Zij bevestigden mijn identiteit, terwijl mijn familie me de psychiatrie instuurde,’ vertelt een Pakistaanse modestudente. ‘Als activist werk ik aan realistische beeldvorming. Transgenders werken niet alleen in de prostitutie, showbizz of dans.’

‘Safe Space’

‘Nederland heeft genoeg onbesproken kwesties,’ stelt Koen van Dijk van COC Nederland. ‘Wie weet hoe het echt zit? Met welke expliciete en impliciete vormen van discriminatie worden LHBTI’s dagelijks geconfronteerd? ‘Safe Spaces’ zijn hier gelukkig in overvloed, maar voor jongeren onder de 18 bijvoorbeeld niet, zij kunnen niet in een café terecht. COC organiseert in 19 steden specifiek voor deze jongeren Jong&Out bijeenkomsten. Hier ontmoeten jongeren anderen die zijn zoals zij, en hoeven ze zich even niet hyperbewust te zijn van hun identiteit. Dat komt doordat ze niet met hun anders-zijn geconfronteerd worden zoals bijvoorbeeld op school of op straat.’ Ook in Zuid-Korea is veel aandacht voor LHBTI-jongeren. Queer & Fem Activism organiseert een maandelijkse supportgroep waar angst, schaamte en eenzaamheid overwonnen wordt. Een deelnemer vertelt: ‘Een netwerk voor mensen zoals wij bestond destijds niet, waardoor LHBTI’s in isolement met hun identiteit bleven worstelen. Queer & Fem Activism meetings zorgen voor de mogelijkheid ons wel te kunnen uiten: Onze stem wordt gehoord, we worden mainstream, en volgen de weg naar acceptatie.’

Online Activisme

Onderdrukte minderheidsgroepen zoeken vaak online verbintenis met elkaar, waardoor het internet op velen een grote impact heeft en het een onmisbaar aspect is voor activisme. ‘Via social media vertellen we elkaar dat het oké is om jezelf te zijn. Online leren we de angst voor onze religie en cultuur te dragen,’ aldus de vertegenwoordigster uit Maleisië. Een bijkomstig voordeel is dat verhalen veilig en anoniem kunnen worden gedeeld. In dit licht werd onlangs in China de eerste online transgender survey opgericht. ‘De enquête verzamelt verhalen van Chinese transgenders, en vormt zo de basis voor een empowermentprogramma. Ik hoop dat anderen, net als ik, hun identiteit zullen accepteren. Het is oké om een vrouw te zijn in een mannenlichaam, en wel of niet een transitie te ondergaan.’

Het ‘Building Bridges’-project benadrukte bij Atria hoe activisme effectief kan zorgen voor begrip in de maatschappij, en wat gender en identiteit inhouden en betekenen. Een focus op hoe er internationaal en binnen de bestaande context verandering kan ontstaan, is daarbij van belang. ‘Onze humanistische idealen en drang naar democratie moeten vertaald worden naar de realiteit,’ stelt een Filipijnse feminist. ‘Onze sisterhood zorgt voor empowerment. We worden onderdrukt, maar creëren ruimte voor onszelf. Sociale acceptatie komt er wel. Het belangrijkste is aanvaarding van jezelf,’ voegt een activiste uit Vietnam toe.

Verslag: Nathalie van Regenmortel, medewerker Communicatie & PR