Beeld: Studio FFF

Online misogynie – haat specifiek gericht tegen vrouwen – beperkt vrouwelijke gemeenteraadsleden in hun functioneren en in hun politieke ambities. Dat blijkt uit kwalitatief onderzoek van Atria naar de invloed van online misogynie onder lokale vrouwelijke politici. Online haat vormt daarmee een drempel voor gelijke vertegenwoordiging van mensen in de politiek.  

Lees hier het onderzoek Het online plafond [PDF]

Vrouwen ervaren meer haat

10% van alle tweets gericht aan vrouwelijke Tweede Kamerleden bevat haat of agressie. Een grootschalig onderzoek van De Groene Amsterdammer en de Data School Utrecht legde in 2021 seksisme in het Nederlands publieke debat bloot. Het onderzoek, dat vorige maand de CBS-tegel voor dataonderzoek won, bracht middels een analyse van tweets, krantenberichten en mediaoptredens de (online) haat en agressie jegens vrouwelijke politici in kaart. In de 5 maanden voor de landelijke verkiezingen van maart 2021 ontving alleen Sigrid Kaag al 13,235 haatdragende of agressieve tweets, ca. 88 per dag.

Atria onderzocht de impact van online misogynie op lokale vrouwelijke politici en ondervroeg in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 acht vrouwen die op dat moment in de raad zaten of kandidaat waren voor een zetel. Het onderzoek bevestigt niet alleen dat vrouwen stelselmatig meer haat ontvangen dan mannelijke collega’s, maar toont ook aan dat online misogynie vrouwelijke gemeenteraadsleden beperkt in hun functioneren en in hun politieke ambities. 

Indirecte demotivatie

Online misogynie brengt vrouwelijke raadsleden allereerst indirect schade toe. Haat die bekende vrouwelijke politici ontvangen demotiveert vrouwen hun politieke carrière voort te zetten.  

“… maar daarin laat ik me inderdaad wel een beetje tegenhouden ook door de online haat toch wel. […] Je ziet het vooral bij van die vrouwelijke Tweede Kamerleden Sigrid Kaag en Sylvana Simons. Ook Kauthar [Bouchallikht] trouwens.”

Deze demotivatie is een mogelijke verklaring voor de ongelijke vrouwelijke representatie in gemeenteraden. Op dit moment is 37% van de raadsleden in Nederland vrouw, ruim onder het streefcijfer van 45%. Dit komt met name door een hoge uitstroom van vrouwelijke raadsleden – in de raadsperiode 2018-2022 daalde het aandeel vrouwelijke raadsleden van 34 naar 31%. Dit onderzoek laat zien dat online misogynie hier mogelijk een belangrijke rol in speelt. Dat is problematisch, omdat deelname aan gemeentelijke politiek een voorspeller is voor het doorstromen naar de landelijke politiek. Zo staat online misogynie gelijke representatie in de weg.  

Direct slachtoffer

Vrouwelijke raadsleden zijn echter ook direct slachtoffer; bijna alle geïnterviewden geven aan te maken te krijgen met online dreigementen of intimidatie. Hoe meer de vrouwelijke raadsleden afwijken van de huidige gemiddelde raadsleden, in gender maar bijvoorbeeld ook in leeftijd of culturele achtergrond, hoe vaker zij te maken krijgen met online haat.  

“Op een gegeven moment had ik dan getweet dat ik op plek 4 kwam en toen zei iemand: oh, wordt eerst maar eens droog achter je oren. Van wordt eerst maar eens wat ouder, zeg maar, je bent wel heel jong om in de politiek te gaan.”

“Ik heb zelf twee posters. Eentje in het Nederlands. Eentje in het Turks. En ook mijn flyers. […] Daarop krijg ik best wel veel haat over me heen op Twitter. […] Dat het niet normaal is dat ik het ook in het Turks verspreid. Dat we in Nederland zitten. Daar schrok ik best wel van.”

Online aanwezigheid doet er ook toe: hoe zichtbaarder (kandidaat-)raadsleden online zijn, hoe meer online misogynie zij ervaren. Bewust je zichtbaarheid op sociale media beperken, kan een succesvolle politieke carrière echter in de weg staan. Weinig zichtbaarheid in de media maakt het namelijk moeilijker om de politieke top te bereiken.  

Gevolgen en advies

Ervaring en confrontatie met (in)directe online misogynie is problematisch. Het staat gelijke vertegenwoordiging en gelijke toegang tot de politiek in de weg. Dat heeft kwalijke gevolgen voor de kwaliteit van de democratie, omdat een grote groep in de samenleving wordt beperkt in hun politieke participatie. Atria roept de overheid (lokaal en landelijk) dan ook op te erkennen dat online haat verschillende effecten heeft op mannelijke en vrouwelijke politici. Gemeentes en politieke partijen dienen vrouwelijke politici waar mogelijk te steunen, bijvoorbeeld middels het opzetten van buddynetwerken voor beginnende politici en door bewustwording over online misogynie te vergroten.  

Gemeentes door heel Nederland krijgen daarom volgende week van Atria en Stem op een Vrouw een poster met daarop Goede raad tegen online haat. De tips helpen bij het vormen van een inclusieve raad en het creëren van een veilige werkcultuur voor vrouwen.

Het onderzoeksrapport Het online plafond. Een kwalitatief onderzoek naar de invloed van online misogynie op vrouwen in de lokale politiek is onderdeel van de alliantie Werk.en.de Toekomst. 

Lees verder over online mysogynie:

• Special over online haat
• Verhalen van lokale vrouwelijke politici en hun ervaringen met online seksisme
• Goede raad tegen online haat: 6 tips
• Onderzoek naar de omvang, aard en gevolgen van online agressie en geweld tegen vrouwelijke politici in Nederland (2024)