Noem mij maar ShadowWarrior1995 – gamen als vrouw

zwart-wit foto met meisje dat aandachtig kijkt naar een computer

Foto: Meisje speelt met computer, 1992, Marian Bakker, Collectie IAV-Atria  

“Nee hè, een chick in het team. Log uit, jullie kunnen niet gamen. Voordat je het hele team laat verliezen. En maak ff een broodje voor me! Heb je nog iets van nut.” Online gender discriminatie, het kan allerlei vormen en maten aannemen. Zo ook in de wereld van gamen. Een online spelletje spelen, kan een hele andere lading krijgen wanneer je je als vrouw identificeert. Hoe ziet dat eruit? En wat voor oplossingen zijn ervoor gevonden?

Innovatie en technologische verandering, en onderwijs in het digitale tijdperk was dit jaar het thema op het grootste jaarlijkse evenement van de Verenigde Naties over gendergelijkheid en vrouwenrechten (de Commission on the Status of Women). Uit deze bijeenkomst komt een slotdocument [PDF] waar deelnemende landen zich aan committeren.  

Online gender discriminatie

“54. The Commission further condemns gender-based violence and the emergence and rise of harmful behaviors and narratives which undermine and discredit women’s and girls’ online and offline expression, forcing women and girls to self-censor, close their digital platforms or reduce their interaction in online and offline spaces, limiting their full, and meaningful participation in public life and the enjoyment of their human rights and fundamental freedoms.”
(Agreed Conclusions, p. 9)

Kortom, de CSW veroordeelt gedrag dat vrouwen in diskrediet brengt zowel on- als offline en ervoor zorgt dat vrouwen hun gedrag aanpassen, of zich zelfs censureren. Een statement waarin ik mij goed kan vinden omdat het mij doet denken aan de jaren dat ik nog graag Massively Multiplayer Online Role-playing Games (MMORPG) speelde. In dit soort spellen kan je online een karakter aanmaken en met andere mensen van over de hele wereld samen online gamen. Een plek van plezier moet het zijn. Waar het niet uitmaakt wie je bent. Helaas werd het al gauw duidelijk dat ook in de onlinewereld van videogames het ertoe doet wat je gender is. Veel vrouwen ervaren discriminatie in online videogames: van seksueel grensoverschrijdende opmerkingen tot het niet serieus genomen worden puur omdat ze vrouw zijn. Videogames zijn iets voor mannen (daar horen vrouwen niet thuis) is het idee. Zo kreeg deze online gamer te horen dat ze, omdat ze vrouw is, uit moest loggen, en deelde dat op TikTok.   

Turnoffs voor vrouwen die gamen

Er is nog steeds een minderheid aan vrouwen in de (online) videogamewereld. Hoewel het aanbod steeds diverser wordt, zijn er volgens Aleks Krotoski (2004) twee turnoffs voor vrouwen die mede hiertoe leidden. Allereerst bestonden vele games uit het archetype verhaal waar je als prins op het witte paard de vrouw in nood moet redden, geen ongebruikelijk concept in entertainment media. Het probleem is echter dat bij gamen je in de huid kruipt van de hoofdpersonage en vele vrouwen zich hierin niet konden vinden.    

De tweede turnoff is de seksualisering die plaatsvindt in games. De vrouwelijke karakters zijn vaak enorm curvy en halfnaakt. Tegenover het mannelijke personage die passend bij het thema van het spel volledig gekleed is. Het komt zoveel voor dat er zelfs een bingokaart is gemaakt om vrouwenkleding in videogames te bekritiseren. De hoeveelheid tijd die is gestoken in het animeren van op en neer bewegende borsten is mij altijd een raadsel geweest. Toch heb ik dit persoonlijk altijd maar voor lief genomen. Ik ben nou eenmaal gek op spelletjes. Plus, hoe meer vrouwen deelnemen aan de gamewereld, hoe groter de kans dat het aanbod verbetert, toch? Er zijn door de jaren heen ook steeds meer vrouwen gaan gamen. Het blijkt echter dat het er niet makkelijker op geworden is.  

Wedstrijdje plassen

Vrouwen hebben op meerdere fronten te winnen dan alleen in de videogame: tijdens een urenlange missie (Party Quest) moest ik enorm nodig plassen. We waren op een punt in de missie aangekomen dat ik wel even kon gaan. Deze missie had een tijdslimiet, tijd was dus essentieel. Ik liet mijn medespelers weten dat ik brb (be right back) zou zijn omdat ik naar het toilet moest. Hierop volgde meteen de opmerking dat ik – omdat ik vrouw ben – waarschijnlijk niet snel terug zou zijn. Volgens hem zou ik dus moeten aangeven dat ik afk (away from keyboard) zou gaan. Oftewel, voor een langere periode. Deze opmerking stuitte me tegen de borst. Hoezo zou alleen ik te lang weg zijn om te plassen? Bij de andere mannelijke spelers maakte hij er geen punt van. Ik maakte er een wedstrijdje van. Zo snel mogelijk terug zijn was het doel. Sneller dan de mannelijke spelers. En dat lukte: deze wedstrijd had ik gewonnen! 

Gender swapping

Na een tijdje was ik het zat. Ik had geen zin meer in discussies aangaan, uitgesloten of gekleineerd te worden. Maar moest ik dan maar volledig stoppen met de games die ik zo graag speelde? Nee, dat was ook niet de oplossing. Dus maakte ik voortaan mannelijke karakters aan met stereotiepe mannelijke gaming namen aan zoals ShadowWarrior1995. Zo kon ik de games blijven spelen, maar zonder extra gedoe. Dit noem je gender swapping [PDF]. Een fenomeen waar een vrouw er bewust voor kiest om zich te vermommen als “man” om zo discriminatie te vermijden. Oftewel, zelfcensuur.   

Wat blijkt is dat vrouwen wanneer zij een mannelijke avatar aanmaken (gender swappen), vaker dominant en agressief gedrag vertonen [PDF]. Dit is een stereotiep beeld van mannen in de gamewereld en daarbuiten. Door te vermommen als wat als typische man wordt gezien, kan gender swappen leiden tot het versterken van genderrollen aan beide kanten. Wat het uiteindelijke probleem alleen maar versterkt: bepaalde verwachtingen bij een gender.   

Vrij internetten voor iedereen

Zoals de Commission on the Status of Women (CSW) erkent, zou het niet zo moeten zijn dat meisjes en vrouwen zich censureren op het internet. Iedereen zou gelijke toegang moeten hebben. Gender swapping is maar een tijdelijke oplossing die niks verandert aan het probleem wat ten grondslag ligt: (online) gender discriminatie.   

“(nn) Develop, amend and expand legislation and policies and strengthen their implementation to prevent and eliminate acts of technology-facilitated gender-based violence, with the meaningful participation of survivors of violence, young women and women’s organizations, including survivor-informed responses and fast-track processes to facilitate the swift removal of illegal, harmful or non-consensual content;” (Agreed Conclusions, p. 15)  

Hoewel de game-industrie in recente jaren het feminisme telkens meer omarmt, is er nog een hoop te winnen wat betreft de cultuur. Vrouwen voelen zich niet welkom en worden seksistisch bejegend, maar gender swappen als oplossing werkt genderstereotiepe beelden weer in de hand. Het is van belang dat de gamingwereld inclusief wordt voor iedereen, of je nou m/v/x bent.   

Heb jij hier ook ervaring mee en wil je dat delen? Laat het ons weten!

Lees verder over de CSW en over gamen: 

Anne van der Linden, masterstudent Asian Studies, gespecialiseerd in thematiek rond gender en vrouwenrechten. Ze heeft haar bachelor Japanstudies (Universiteit Leiden) afgerond met een scriptie over gendergerelateerd geweld en de #MeToo beweging in Japan. Anne was tot juni 2023 ook stagiair Marketing & Communicatie bij Atria.  

Door: Atria
Delen:

Gerelateerde artikelen