Femicide & SZA’s nummer ‘Kill Bill’
Beeld: Static Shelter, CC BY 3.0, via Wikimedia Commons
Wanneer muziek de duistere kant van menselijke emoties en gedragingen verkent, kun je soms geconfronteerd worden met belangrijke maatschappelijke thema’s. SZA’s razend populaire ‘murder ballad’ Kill Bill is zo’n lied dat je doet nadenken over obsessie, bezitsdrang en de extreme stappen die mensen soms bereid zijn te nemen in naam van de liefde. Door de populariteit van het nummer heeft het de potentie de maatschappelijke discussie rond femicide aan te wakkeren. Is dit nummer een realistische representatie voor partnergeweld en –moord? Hoe past de songtekst in onze kennis over femicide? En welke maatschappelijke impact heeft het nummer op luisteraars?
Dit artikel is onderdeel van een reeks artikelen over femicide.
Gevaren van bezitterigheid en gebrek aan respect
Het nummer Kill Bill, geschreven door SZA, Rob Bisel en Carter Lang, drukt intense emoties uit die verband houden met een vroegere relatie. De persoon in het nummer haat het om haar ex-partner met een andere vrouw te zien. Zij ziet hem liever ongelukkig dan met iemand anders. Deze controlerende mentaliteit van bezitterigheid en jaloezie wijzen op een ongezonde dynamiek binnen relaties en kunnen leiden tot partnergeweld en, in sommige gevallen, partnermoord.
“If I can’t have you, no one should”
Het begrip femicide verwijst naar de moord op vrouwen, terwijl de ‘ex-partner’ in het nummer duidelijk als een man wordt geïdentificeerd, aangezien er naar “hem” wordt verwezen. Hoewel dit aanvankelijk tegenstrijdig lijkt, is het juist interessant om de overeenkomsten te onderzoeken tussen verschillende vormen van partnergeweld en de verwoestende gevolgen ervan, ongeacht het geslacht van de betrokkenen. Het benadrukken van deze complexiteit en het verkennen van de parallellen kan ons in staat stellen een diepgaander begrip te krijgen van de bredere problematiek.
Escalatie en impact op anderen
De zin His new girlfriend’s next, how’d I get here? suggereert een escalatie in de gedachten van de zangeres, waarbij ze overweegt haar ex-partner en diens nieuwe partner iets aan te doen. Een alarmerende tendens. Het geweld beperkt zich niet tot het directe doelwit, maar strekt zich uit tot anderen die met het slachtoffer verbonden zijn. Opnieuw een patroon dat in gevallen van femicide voorkomt.
I might kill my ex, not the best idea
His new girlfriend’s next, how’d I get here?
I might kill my ex, I still love him, though
Rather be in jail than alone
Obsessie en gevaarlijke mentale processen in Kill Bill
Het herhaalde refrein I might kill my ex toont de diepgewortelde obsessie op de ex-partner. Hoewel de zangeres beseft dat dit geen verstandig idee is, worden haar emoties en verlangens zo overweldigend dat ze de rationaliteit overstijgen. De tekst gaat zelfs zo ver dat ze verklaart liever in de gevangenis te zitten dan alleen te zijn zonder hem, waarmee de diepe wanhoop en het gevaarlijke verlangen naar gewelddadige ontsnapping naar voren komen. Deze intense emotionele reacties kunnen duiden op een verontrustende mentale toestand die kan leiden tot gewelddadige acties, zoals femicide.
De 8 fases van femicide
Jane Monckton Smith benoemt de volgende 8 fases van femicide:
- Relatieverleden
- Snelle verbintenis
- Leven met controle
- Een ingrijpende gebeurtenis
- Escalatie
- Een verandering in het denken
- Moordplannen
- Moord en zelfdoding
Toepassing op Kill Bill
We kunnen Kill Bill bekijken in het kader van het werk van de Britse onderzoeker Mockton-Smiths. In haar werk zijn de 8 fases die een patroon van escalatie in gewelddadige relaties in kaart gebracht. Deze zijn relevant in dit verband. Hoewel het nummer Kill Bill zelf niet alle fasen expliciet belicht, kan het wel wijzen op enkele aspecten ervan, zoals obsessie, fixatie en het verlangen naar geweld. Deze fasen tonen het gevaarlijke traject dat sommige relaties kunnen volgen, waarbij de mentale toestand van de pleger steeds verder verslechtert, wat kan leiden tot partnergeweld en –moord.
De intense obsessie van de zangeres met haar ex-partner en haar verlangen om hem ongelukkig te zien wijst wellicht op een voorgeschiedenis van stalking of misbruik (fase 1-3). De relatiebreuk en daarna de ex’s nieuwe relatie kunnen als katalysator gezien worden (fase 4). De dreiging van geweld kan een manier zijn om de controle terug te krijgen (fase 5). De tekst impliceert de mogelijkheid van geweld (I might kill my ex), wat past bij een verdere een escalatie van emoties. De songtekst geeft aan dat de persoon bereid is om gewelddadige handelingen te overwegen vanwege gevoelens van afwijzing en vernedering (fase 6). De laatste zinnen van het nummer vormen een contrast met het eerste refrein en zijn een duidelijk verwijzing naar moord (fase 8). I might kill my ex, not the best idea / His new girlfriend’s next (fase 7) wordt I just killed my ex, not the best idea / Killed his girlfriend next. De zangeres onthult dat ze liever in de hel verdoemd zou zijn dan zonder haar ex te leven. De zin Rather be in jail than alone uit de vorige refreinen wordt Rather be in hell than alone.
I did it all for love (Love)
I did it all on no drugs (Drugs)
I did all of this sober
I did it all for us, oh
I did it all for love (Love)
I did all of this on no drugs (Drugs)
I did all of this sober
Don’t you know I did it all for us? (I’m gon’ kill your ass tonight)
Femicide en maatschappelijke bewustwording
Zowel de Tarantino film Kill Bill als SZA’s gelijknamige nummer kunnen door de teksten schadelijke stereotypen bevestigen en toxic mannelijkheid versterken. Hoewel het nummer de stereotype genderrollen doorbreekt door een vrouw de ‘mannelijke’ rol toe te kennen, moeten we voorzichtig zijn met het verheerlijken van geweld en obsessie. De boodschappen van bezitterigheid en geweld passen binnen een bredere cultuur die geweld tegen vrouwen normaliseert en gendergelijkheid ondermijnt. Het is belangrijk om een kritische benadering te behouden en te streven naar geweldloze, respectvolle relaties waarin gendergelijkheid en wederzijds respect centraal staan.
De muziek van Kill Bill speelt een belangrijke rol bij het versterken van de boodschap van het nummer. Hoewel de tekst gewelddadige elementen bevat, contrasteert dit met de zachte zang van SZA, wat een gevoel van onschuld en oprechtheid suggereert. Dit creëert een intrigerende tegenstelling tussen de duistere inhoud van de tekst en de zachtheid van de vocale presentatie. Het kan ook als subversief worden beschouwd, omdat het de luisteraar uitdaagt om verder te kijken dan oppervlakkige indrukken en de diepere thema’s en emoties te verkennen die door de muziek worden overgebracht. Het resultaat is een gelaagde en complexe muzikale ervaring die de luisteraar meesleept en aanzet tot introspectie.
Oh, I just killed my ex, not the best idea (Idea)
Killed his girlfriend next, how’d I get here?
I just killed my ex, I still love him, though (I do)
Rather be in hell than alone
Het nummer Kill Bill van SZA biedt een realistische representatie van partnergeweld en -moord, zoals blijkt uit de weergave van de 8 fasen die dit proces kan doorlopen. Het nummer geeft in sneltreinvaart weer hoe normale emoties rondom een relatiebreuk kunnen escaleren tot gewelddadige acties. Door deze thematiek op indringende wijze uit te beelden, heeft het nummer de potentie om een breed publiek meer inzicht te geven in de gewelddadige spiraal waar femicide uit voortkomt. Omdat de escalatie gedurende het nummer wordt ontwikkeld, krijgt de luisteraar een goed beeld van de veranderende psychologie. Het roept belangrijke vragen op over de maatschappelijke impact van dergelijke muziek en de noodzaak om geweldloze relaties te bevorderen. Laten we het nummer Kill Bill aangrijpen als een kans om bewustwording te creëren.
Inclusief taalgebruik
Met de woorden vrouwen* en meiden* worden in dit artikel personen bedoeld die zich identificeren als vrouw, ongeacht of dit hen toegeschreven was bij geboorte.
Liedewei Lootens, masterstudent Political Science, gespecialiseerd in thematiek rond gender en geweld. Ze heeft haar bachelor Interdisciplinaire Sociale Wetenschappen (UvA) afgerond met een scriptie over femicide in Nederland. Liedewei was tot juli 2023 ook stagiair Onderzoek & Beleidsadvisering bij Atria.
Ken jij of ben jij iemand in een onveilige situatie?
Kijk ook bij twijfel op:
- slachtofferwijzer.nl, om meer te leren over verschillende vormen van geweld en hoe je (als naaste) kunt handelen.
- safewomen.nl, een online hulpmiddel voor vrouwen die te maken hebben (gehad) met partnergeweld.
- veiligthuis.nl, het advies- en meldpunt bij huiselijk geweld.
