Gendergelijkheidsindex 2022 – Nederland op derde plek

Vlag van de Europese Unie, wapperend in de wind.

Op 24 oktober kwam de Europese Gendergelijkheidsindex 2022 uit. En Nederland, ja, die staat op de derde plek. Maar wat betekent dat? Hoe is gendergelijkheid de laatste jaren verandert? En op welke terreinen kan nog de meeste vooruitgang geboekt worden? Hieronder zetten we de belangrijkste punten op een rij.

Wat is de gendergelijkheidsindex?  

De Europese Gendergelijkheidsindex, ofwel de European Gender Equality Index, wordt (twee)jaarlijks uitgebracht door het European Institute for Gender Equality (EIGE). Dit is een onafhankelijk orgaan van de Europese Unie met de missie om gendergelijkheid in de EU en daarbuiten te vergroten

Overzicht van alle domeinen van de Gendergelijkheidsindex: power, knowledge, work, violence, health, time, money en intersecting inequalities.
Structuur gendergelijkheidsindex 2017, European Institute for Gender Equality.

De thema’s waar onderzoek naar wordt gedaan, zijn:

  • macht
  • werk
  • kennis
  • gezondheid
  • tijd
  • geld
  • geweld

Aan de hand van deze domeinen geeft EIGE aan elke EU-lidstaat een cijfer tussen 0 en 100. Een land met 100 punten kent complete gendergelijkheid. Ook wordt het gemiddelde van de EU berekend. Zo zie je of de gendergelijkheid in jouw land bovengemiddeld is, of niet.   

Het rapport is grotendeels gebaseerd op gegevens van twee jaar geleden. In dit geval, uit 2020. Daarom is dit jaar het thema van de Gendergelijkheidsindex ‘de Covid-19-pandemie en zorg’. De coronacrisis beïnvloedt immers sterk de data van alle EU-lidstaten. Lees hier meer over de impact van de coronacrisis op vrouwen.

EU-breed: trage vooruitgang  

De verbetering van het EU-gemiddelde gaat maar langzaam. Dit jaar is het gemiddelde 68,9 punten van de 100. Vergeleken met 2010 is deze score met maar 5,5 omhooggegaan. Bovendien is de vooruitgang sinds 2019 slechts 0,9 punt. Te weinig, vindt het instituut.  

Vooral gelijke vertegenwoordiging in besluitvorming valt tegen, met name in de economische sector. Slechts 31,6% van de bestuursleden in de grootste ondernemingen is vrouw. Binnen de Centrale Bank is dit zelfs 26,4%. Het domein macht loopt daarom sterk achter op de andere domeinen.

Femicide blijft een aanhoudend probleem.’

Geweld tegen vrouwen

De laatste jaren zijn er verontrustende cijfers naar buiten gekomen over geweld tegen vrouwen. Femicide blijft een aanhoudend probleem. Uit onderzoek van UN Women blijkt dat de coronapandemie deze agressie verder heeft blootgelegd en versterkt. Sinds 2013 publiceert EIGE elke twee jaar de Gendergelijkheidsindex. Vanaf het begin is het domein geweld hierin te vinden. Het doel van dit domein is anders dan de rest. De verschillen tussen mannen en vrouwen worden niet bestreden, maar geweld tegen vrouwen in het algemeen. Toch blijft er een gebrek aan vergelijkbare gegevens over geweld tegen vrouwen.  
Hier werkt EIGE de komende jaren aan in samenwerking met de EU Agency for Fundamental Rights (FRA). De resultaten van dit onderzoek worden gepubliceerd in de index van 2024. 

Overzicht van EU-gemiddelde EGEI-scores op alle domeinen van de Gendergelijkheidsindex 2022.

Gemiddelde EGEI-scores van de Europese Unie. Zowel het gemiddelde als alle domeinen te zien.

Nederland: een slakkengang

Met 77,3 punten staat Nederland dit jaar op de derde plek. Dat is niet niks! Op plek een en twee staan Zweden en Denemarken. Een top twee die al jaren zo-goed-als vast staat. Nummer drie, dat is een wisselbeker. Toch is deze plek op het podium niet nieuw voor Nederland. In de Gendergelijkheidsindex van 2013 stond Nederland er ook. Toch hebben we sindsdien maar 3,3 punten meer. Zo gaat de tocht naar gendergelijkheid met een slakkengang.

Tijd

Op het domein tijd scoort Nederland erg hoog. De tweede plek, zelfs. Gelijke verdeling van zorgtaken en sociale activiteiten tussen mannen en vrouwen is in zicht. Volledige gelijkheid is behaald op het gebied van vrijwilligers- en liefdadigheidswerk. 22% van de vrouwen en 22% van de mannen doen dit minstens een keer per maand. Toch blijft er een groot verschil tussen de tijd die vrouwen dagelijks besteden aan koken en huistaken, en die mannen besteden. Vrouwen nemen ook het grootste deel van de zorg van kinderen op zich. In 2021 nam maar liefst 43% van de vrouwen volledig of grotendeels de zorg van kinderen jonger dan 11 jaar op zich. Voor mannen was dit 27%.

‘Het domein macht loopt sterk achter op de rest.’

Macht

Waar Nederland het meest is verbeterd sinds 2019, is het domein macht. In 2019 stond Nederland nog onder het EU-gemiddelde, op plek 12. Nu op plek 6. Dit komt door verbeteringen in de man-vrouw verdeling binnen politieke en sociale besluitvorming. Toch is economische besluitvorming het hoogst gestegen, van 29,3 in de 2019 index naar 69,6 in de recente. Dit is iets om te vieren.

Kennis

Hoewel de genderongelijkheid omtrent deelname in het onderwijs klein is, scoort Nederland erg laag op het domein kennis. Dit komt door de grote segregatie. Als je wordt opgeleid binnen het onderwijs, de zorg, geesteswetenschappen of kunst, kom je opvallend weinig mannen tegen. Nederland scoort hierin drie plekken onder het EU-gemiddelde, teleurstellend laag.

‘De loonkloof in Nederland is hiermee een van de grootste van de EU.’

Geld

Het domein waarin Nederland een stap terug heeft gezet, is geld. Sinds de vorige Gendergelijkheidsindex is de genderkloof toegenomen in het risico op armoede en in de verdeling van inkomen. En ook al is het netto-inkomen gestegen voor zowel mannen als vrouwen, de ongelijkheid blijft groot. Mannen verdienen gemiddeld 5% meer dan vrouwen. De loonkloof in Nederland is hiermee een van de grootste van de EU.

Overzicht van Nederlandse EGEI-scores op alle domeinen van de gendergelijkheidsindex 2022.
Gemiddelde EGEI-scores van Nederland. Zowel het gemiddelde als alle domeinen te zien.

Maar wat nu?

Hoewel Nederland op het podium staat, is gendergelijkheid nog niet bereikt. De resultaten van EIGE bieden handvatten voor verbetering van gendergelijkheid. Want we zijn er nog niet. Nu is het aan de EU-lidstaten om via beleid dichter bij de 100 punten te komen. En wie weet? Misschien is dat getal voor Nederland snel in zicht. Laten we afstappen van de slakkengang.

Lees verder:

Beau Visser, bachelorstudent Geschiedenis, stagiair Marketing & Communicatie

Beeld bovenaan: vlag van de Europese Unie, wapperend in de wind. Fotograaf: Christian Lue, via Unsplash.

Delen: