Johanna Westerdijk – biografie

portret van johanna westerdijk met bril op en opgestoken haar

Portret van Johanna Westerdijk, fotograaf onbekend, 1917?, collectie IAV-Atria

Johanna Westerdijk was plantkundige en de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland. Actief in de Vereniging van Vrouwen met een Academische Opleiding.

Het leven en werk van Johanna Westerdijk

Wie: Johanna Westerdijk
Geboortedatum: 4 januari 1883
Geboorteplaats: Nieuwer-Amstel (gem. Amstelveen), Nederland
Sterfdatum: 15 november 1961
Plaats van overlijden: Baarn, Nederland

Johanna Westerdijk was de dochter van Bernard Westerdijk, arts, en Aleida Catharina Scheffer. Ze studeerde biologie en promoveerde in 1906. Ze werd directeur van het fytopathologisch laboratorium Willy Commelin Scholten (WCS) in Amsterdam. In 1907 kreeg Johanna Westerdijk van professor F.A.F.C. Went uit Utrecht een collectie levende schimmels. Op basis daarvan ontwikkelde zij het Centraal Bureau voor Schimmelcultures (CBS) met de grootste verzameling schimmels ter wereld. Het laboratorium verhuisde in 1921 naar Baarn. Vanaf 1913 bestudeerde ze in Nederlands-Indië ziekten van tropische cultuurgewassen. Ze maakte studiereizen in China, Japan en de Verenigde Staten.

Eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland

In 1917 werd Westerdijk buitengewoon hoogleraar in de plantenziekten te Utrecht. Ze was daarmee de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland. In 1930 werd ze bovendien buitengewoon hoogleraar in de fytopathologie te Amsterdam. Op de Universiteit Utrecht kwam Westerdijk terecht in een mannenwereld. Haar collega’s op de faculteit plantkunde konden de vrouwelijke hoogleraar maar moeilijk accepteren. Westerdijk trok zich daar niet veel van aan. Ze was een grote stimulans voor vrouwelijke studenten in de biologie en spoorde hen aan zich vrij te vechten van hun huishoudelijke plichten. Als rolmodel was ze zeer belangrijk voor vrouwen. Johanna Westerdijk stond bekend als gastvrij en muzikaal en hield erg van feestjes.

Westerdijk was actief in universitaire vrouwenverenigingen. Van 1918 tot 1932 was ze bestuurlid van de Vereniging van Vrouwen met een Academische Opleiding (VVAO). Daarna werd ze president van the International Federation of University Women (IFUW) tussen 1932 en 1937. In 1951 werd zij als tweede vrouw lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. Ze kreeg eredoctoraten aan de universiteiten van Upsala (1957) en Giessen (1958).

Als VVAO-bestuurdlid schreef ze de brochure Wat heeft het Feminisme de Nederlandsche Vrouw gebracht? Wat heeft het derhalve van haar te verwachten? Die brochure was bedoeld om meisjes met een middelbare schoolopleiding te stimuleren tot beroepsarbeid en af te laten zien van een bestaan als huisvrouw.