Helene Kröller-Müller: een leven voor kunst
Prachtige biografie geschreven door Eva Rovers: ‘De eeuwigheid verzameld.‘ Rovers neemt je mee door ruim 70 jaar geschiedenis. Helene Kröller wordt geboren in 1869 als keurig Duits meisje. In een handelsgezin met bildungsdrang. Helene ontpopt zich als een zeer slimme meid en krijgt een gedegen opleiding. Na haar middelbare school eindigt ze haar opleiding op een internaat voor keurige meisjes die haar voorbereid op het huishouden en huwelijkse leven. Ondertussen heeft ze al een religieuze strijd achter de rug. Door alles wat ze leert en leest, kan ze niet meer in de kerk geloven. Daarmee is niet haar religieus verlangen verdwenen, mettertijd zal ze dat terugvinden in de kunst.
Biografie Helene Kröller-Müller
Ze huwt de Hollander Anton Müller, een zeer succesvolle ondernemer. Het bedrijf groeit uit tot een florerende, internationaal opererende zaak. Daar komen dan ook de financiële middelen vandaan om de levensdroom van Helene te realiseren. Ook Helene maakt een tijd deel uit van de firma. Onder haar supervisie worden diverse gebouwen ontworpen en projecten uitgevoerd.
Helene lijkt een excuus nodig te hebben gehad om haar ambitie te volgen. Ze stelt dat ze dat doet omdat ze teleurgesteld is in haar kinderen, die hun eigen weg volgen.
Haar kinderen zullen nooit aan haar ambivalente verwachtingen kunnen voldoen. Ze heeft een soort dubbele moraal: “Vrouwen zijn lamme wezens, alleen het moederschap is hun ware kracht.” Maar stiekem verlangt Helene voor haar dochter dat zij niet trouwt maar een eigen leven ontwikkeld.
Toch heeft ze aan haar dochter de kennismaking te danken met de heer Bremmer, een kunstpaus uit die tijd, die haar kunst leert waarderen en beschouwen op een spirituele manier. Aan hem geeft ze de opdracht haar collectie te helpen vormen.
Het internationale vrouwencongres voor de Vrede in 1922, waar Aletta Jacobs zich zo voor ingezet heeft, laat ze links liggen. Ze raadt Emily Hobhouse (Britse mensenrechtenactiviste) zelfs af te komen, gelukkig komt zij desondanks! Vrouwen konden volgens haar beter in hun directe omgeving verandering te weeg brengen dan toespraken te houden op bijeenkomsten.
Op de achtergrond speelt de geschiedenis: de Boerenoorlog, de eerste wereldoorlog, het arme Duitsland in de jaren erna, het economisch herstel wat uitblijft, de opkomst van Hitler, en de tweede wereldoorlog.
Het boek van Eva Rovers
Het leest allemaal heel makkelijk en prettig: haar ontwikkeling in de kunst, haar groeiende waardering voor van Gogh en de andere modernen. Het vormen van de collectie, de vele bouwprojecten. Soms staan de enorme rijkdom en haar zucht naar ‘religieuze herkenning’ in de kunstwerken me tegen. En treur ik om een latere Mondriaan of ander werk dat net niet aangekocht werd. Of dat een opdracht aan Mies van de Rohe niet van de grond kwam.
Ondanks dat: Helene heeft niet alleen een prachtige collectie opgebouwd en een geweldig nationaal park tot stand laten komen, maar het ook geschonken aan het Nederlandse volk.
Een hele interessante biografie van een indrukwekkende vrouw.
Annetta Willemse (voormalig coördinator sociale media en webcommunicatie bij Atria)
