Beeld: Foto gemaakt tijdens de Europäische Frauen Union gehouden in Den Haag, met v.l.n.r. Alison Tennant (Engeland), Maria Probst (Duitsland), Anna de Waal (Nederland), Lola Solar (Oostenrijk), Germaine Touquet (Frankrijk), tolk. Fotograaf onbekend, 1955 (Collectie IAV-Atria)
Atria wil graag de goede bronvermelding geven. Ken je de maker van deze foto, dan horen wij dat graag: beeld@atria.nl

Anna de Waal was feministe, KVP-Tweede Kamerlid en als staatssecretaris de eerste vrouw in het kabinet.
Ze was de dochter van Jacobus Wilhelmus de Waal, apotheker en Inspecteur van de Volksgezondheid, en Geertje Sterkenburg. Ze werd lerares aardrijkskunde en later wetenschappelijk medewerkster aan de Universiteit Utrecht. Op 28 mei 1943 promoveerde ze en werd doctor in de Letteren en Wijsbegeerte.

Het leven en werk van Anna de Waal

Anna de Waal woonde sinds 1951 in Utrecht in bij mr. W.M.W. (Wally) van Lanschot, lid van het KVP-partijbestuur en oprichtster van het Katholiek Vrouwendispuut. Waarschijnlijk hadden de twee een lesbische relatie. Maar voor de buitenwereld hielden ze die verborgen.

Anna de Waal maakte naam als KVP-politica. In 1952 kwam ze als onderwijsdeskundige in de KVP-fractie in de Tweede Kamer. Na enkele maanden werd ze staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen onder minister Cals in het tweede kabinet-Drees, tot 1957. Daarmee was ze de eerste bewindsvrouwe. Ze speelde een belangrijke rol bij het opstellen van de Tweede Onderwijsnota en schetste daarin de contouren van de latere Wet op het Voortgezet Onderwijs van 1963. Die wet werd bekend als de Mammoetwet.

Wie: Anna de Waal
Geboortedatum: 25 november 1906
Geboorteplaats: Culemborg, Nederland
Sterfdatum: 21 maart 1981
Plaats van overlijden: Arnhem, Nederland

Van 1957 tot 1963 was ze raadadviseur-honorair bij het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Ze was lid van de gemeenteraad van Utrecht van 1949 tot 1953 en lid van Provinciale Staten van Utrecht tussen 1958 en 1962.

De Waal verliet de KVP in 1962 vanwege de kwestie-Nieuw-Guinea. De KVP wilde de laatste kolonie in ‘de Oost’ met geweld verdedigen. Dat vond ze onverteerbaar. In de jaren zestig stemde ze op de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP), vanuit haar betrokkenheid bij de Derde Wereld en uit afkeer tegen de oorlog in Vietnam.

Anna de Waal speelde een belangrijke rol bij de emancipatie van vrouwen binnen de katholieke zuil. Ze was actief in het Katholiek Vrouwendispuut, dat een prominentere maatschappelijke positie voor vrouwen wilde. Van 1951 tot 1952 en van 1958 tot 1962 was ze voorzitter van deze vereniging. Ook was ze lid van de Nederlandse delegatie naar de zesde algemene vergadering van de Verenigde Naties in Parijs in 1951-1952.

In 1960 pleitte De Waal, tijdens een audiëntie bij kardinaal B.J. Alfrink, voor een groter aandeel van vrouwen in de rooms-katholieke kerk. Van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) had zij hoge verwachtingen. Zij probeerde als presidente van het Katholiek Vrouwendispuut een lobby voor een grotere rol van vrouwen op gang te brengen. Maar van andere katholieke vrouwengroepen kreeg ze weinig bijval.

Ook vanuit de Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen, Vrouwenarbeid en Gelijk Staatsburgerschap wendde ze haar invloed aan. De Waal was vanaf 1957 bestuurslid. Ze was voorzitter van 1959 tot 1966.

Van 1961 – 1963 was ze Kroonlid van de Academische Raad.

Na haar staatssecretariaat werkte ze weer in het onderwijs. Zij bekleedde landelijke bestuursfuncties in het bibliotheekwerk en was medeoprichter van de Bibliotheekacademie in Amsterdam, waar zij tussen 1965 en 1970 werkte als stafdocente. Ook was ze van 1965 tot 1970 docente aan de bibliotheek- en documentatieacademie (Frederik Muller Academie) in Amsterdam.

Anna de Waal overleed op 74-jarige leeftijd, op 21 maart 1981.

Publicaties van Anna de Waal

– Van moeder op dochter : de maatschappelijke positie van de vrouw in Nederland vanaf de Franse tijd (1977)
– Van moeder op dochter (1968)
– Vorming tot vrouw (1967)
– Onderwijs en opvoeding voor meisjes en vrouwen in verband met de niet-gezinsarbeid van de gehuwde vrouw (1963)
– Het wezen van de vrouw en haar taken in deze tijd : Uittreksel uit ‘de Maand’ no 1, januari 1962 (1962)
– 15 jaar Katholiek Vrouwendispuut 1946-1961 (1962)
– Priester en vrouw (1960)
– De vrouw in de kerk : voorbereiding van een gesprek (1958)

Website: biografie Anna de Waal
parlement.com – Anna de Waal
Archieven: Archief Anna de Waal, collectie Atria