Vrouwelijke componisten

Vrouwelijke componisten

Beeld: Portret van Henriëtte Bosmans achter de piano, © onbekend. Collectie IAV-Atria

Afgelopen week begon een nieuwe podcast van AVROTROS en NPO Radio 4 over vrouwelijke componisten genaamd ‘Muziek is een vrouwelijke woord’. In deze podcast duikt Rebecca van der Weijde, samen met historica Agnes Cremers en musicologe Simone Leuven, in de levens van Maria Anna Mozart, Fanny Mendelssohn, Clara Schuman, Alma Mahler, Lili en Nadia Boulanger, Henriëtte Bosmans, Frieda Belinfante, Antonia Brico en Florence Beatrice Price.

Bladmuziek vrouwelijke componisten

Atria heeft een collectie bladmuziek van ruim 600 vrouwelijke componisten en cd’s met uitvoeringen van hun werk. De collectie was oorspronkelijk van de Stichting Vrouw & Muziek. De partituren en cd’s zijn in te zien en te beluisteren in de bibliotheek. Bladmuziek kan gekopieerd worden voor eigen gebruik. Voor andere dan privédoeleinden moeten eerst copyright geregeld worden met de componist.

Er is bladmuziek van componisten van de achttiende tot de twintigste eeuw, van bekende en onbekende componisten. In de collectie kan je zoeken op componist, op titel van het muziekstuk en ook op instrument. Ga hier naar de volledige muziek collectie.

Belle van Zuylen

De achttiende-eeuwse Nederlandse, Franstalige Belle van Zuylen werd als schrijfster bekend onder de naam Isabella de Charriere, maar hiernaast componeerde ze ook liederen en klaviersonates. In een brief uit 1786 schreef ze over haar passie voor muziek: “Die passie is geen genoegen meer, maar een ontembare drift. Ik schrijf iedere dag een menuet, allegro of andante”. In 1789 publiceerde ze een verzameling door haarzelf gecomponeerde klavierliederen. In de collecties van Atria zijn, naast brieven, toneelstukken, novelles en literatuur, ook bladmuziek van haar composities aanwezig. Ga hier naar de composities van Belle van Zuylen.

Cécile Chamimade

Cécile Chamimade was een Frans componiste en pianiste. Haar werk werd gepromoot door verschillende grootheden zoals Camille Saint-Saëns, Emmanuel Chabrier en Bizet. Ook Isidor Philipp, hoofd van de piano-afdeling van het conservatorium in Parijs, moedigde haar aan om muziek te maken. Ze gaf haar eerste concert toen ze 18 jaar was, en vanaf die tijd raakten haar composities geleidelijk in trek. Piano Portrait of Cécile Chaminade is een cd met verschillende composities voor piano uit de laatste decennia van de 19e eeuw en eerste decennia van de 20ste eeuw. Ook Scarf Dance is een compositie met bladmuziek van Chamimade.

De beroemde Franse componist Ambroise Thomas zei over Chaminade: “Dit is geen vrouw die componeert maar een componist die vrouw is.”. In 1913 werd ze onderscheiden met het lidmaatschap van het Legioen van Eer, als eerste vrouwelijke componist.

Henriëtte Bosmans en Frieda Belinfante

Henriëtte Bosmans was een Nederlandse componiste en pianiste. Toen ze 17 jaar oud was, trad ze al op in het Concertgebouw in Amsterdam onder leiding van dirigenten zoals Willem Mengelberg en Pierre Monteux. Na haar debuut als pianiste in 1915 gaf Bosmans tal van concert-, solo- en kamermuziekrecitals. Ze maakte deel uit van verschillende ensembles en veel van haar composities schreef ze voor de musici met wie ze op dat moment samenwerkte. Vanaf 1922 had ze een relatie met dirigente en celliste Frieda Belinfante. Haar tweede celloconcert Poème heeft ze speciaal gecomponeerd voor Frieda. Samen met Belinfante en de fluitist Johan Feltkamp vormde ze het Amsterdamsch Trio.

In de collectie hebben we verder ook Concertino bladmuziek voor piano en orkest uit 1929, en cd’s met haar werk, waaronder celloconcerten. Naast deze bladmuziek, hebben we ook de biografie Zonder muziek is het leven onnodig: Henriëtte Bosmans (1895-1952) en het boek Een schitterend vergeten leven, de eeuw van Frieda Belinfante in de collectie.

De zusjes Nadia en Lili Boulanger

Nadia Boulanger was dirigente en componiste en componeerde o.a. het stuk Trois Pièces met een cd met eigen opname van de Stichting Vrouw en Muziek. Toen Lili nog geen 5 jaar oud was ging ze met haar oudere zus Nadia mee naar het conservatorium waar ze snel daarna ook lessen volgde in muziektheorie. Lili Boulanger behaalde in 1913 als eerste vrouw de eerste prijs in de Prix de Rome met de cantate Faust et Hélène. De pers schreef hierover: “De suffragettes gooien ruiten in en steken huizen in brand, maar een Frans meisje heeft een betere overwinning behaald”.

Componist des Vaderlands

Calliope Tsoupaki is een Grieks pianiste en componiste, die in Nederland van 2018 tot 2020 de titel heeft van “Componist des Vaderlands”. Zij was daarmee twee jaar lang het boegbeeld van de nieuwe Nederlandse muziek. De juryvoorzitter schreef in 2018: “De jury is onder de indruk van de integere en bevlogen persoonlijkheid van Calliope Tsoupaki, die als componist middenin de samenleving wil staan en zo de harten van velen kan winnen voor de muziek van nu”. In 1988 emigreerde Calliope Tsoupaki naar Nederland om compositie te studeren bij haar idool Louis Andriessen. Zij is daarna uitgegroeid tot een van de meest spraakmakende componisten in ons land.  In de collectie hebben wij o.a. Sappho’s tears opgenomen, bladmuziek voor vrouwenstem, blokfluit en viool, en Chorus, een cd met uitvoering van het Escher Ensemble, een eigen opname van Stichting Vrouw en Muziek.

Lees verder over vrouwelijke componisten

Door: Atria
Delen:

Gerelateerde artikelen