Mata Hari breekt door als danseres en leert zo veel (rijke) mannen kennen. Haar reizen, ervaring en vele contacten blijven niet onopgemerkt in binnen- en buitenland. Ze wordt gevraagd voor spionage. Hier zal ze uiteindelijk ook voor ter dood worden veroordeeld.

Wie: Mata Hari
Geboortedatum: 1876
Geboorteplaats: Leeuwarden, Nederland
Sterfdatum: 15 oktober 1917
Plaats van overlijden: Bernburg, Duitsland
Alternatieve naam: Margaretha Geertruida Zelle

Het leven en werk van Mata Hari

Margaretha Zelle werd geboren in Leeuwarden. Op haar 18e reageerde Zelle op een contactadvertentie in de krant van de KNIL-kapitein Rudolph MacLeod. Ze trouwde met hem op 11 juli 1895 in Amsterdam; MacLeod was twintig jaar ouder.
Na een ongelukkig huwelijk vertrekt ze naar Parijs. Ze komt terecht in een salon waar de elite van Parijs haar danskunsten bewondert. In de salon ontmoet Margaretha Zelle Emile Guimet. Hij nodigt haar uit om de opening van zijn museum voor oosterse kunst met haar dans op te luisteren. Het zou haar grote doorbraak betekenen: de (half)naakte, prachtige danseres wordt een hit en haar naam wordt in alle grote kranten genoemd. Daarna treedt Mata Hari op in Parijs, Spanje en Wenen. Met verzonnen verhalen zorgt Margaretha ervoor dat het publiek aan haar lippen hangt. Ze vertelt dat haar dansen ‘heilig’ zijn en dat ze een Javaanse prinses is.

Dankzij haar beroemdheid ontmoet Margaretha de ene na de andere (rijke) man en ze hield er in deze periode vele relaties op na. De meeste waren van korte duur en financieel moest Mata Hari zichzelf zien te redden. Dat lukte: ze brak ook in Duitsland, Italië en Monaco door. In 1914 krijgt ze het aanbod om een half jaar lang in Berlijn op te treden. Mata Hari gaat akkoord. Dan breekt de Eerste Wereldoorlog uit. Theaters sloten de deuren. Margaretha vluchtte naar Nederland. In 1916 keert ze terug naar Parijs.

Haar reizen, ervaring en vele contacten (zowel in binnen- als buitenland) bleven niet onopgemerkt. De Duitsers denken de Friezin wel te kunnen gebruiken en vragen haar of ze in Frankrijk wil spioneren. Het zou haar 20.000 francs opleveren. Margaretha gaat akkoord. Mata Hari – die de codenaam H21 krijgt – had veel geld verloren doordat haar optreden in Berlijn door het uitbreken van de oorlog niet doorging. Ze besluit de 20.000 francs als een soort compensatie te gebruiken, maar zou nooit van plan geweest zijn om ook echt te gaan spioneren.

Maar de Fransen en Britten wisten van de contacten tussen Mata Hari en de Duitsers. Tel daar de ‘verdachte’ houding van Margaretha bij op (ze reisde veel en alleen, had veel ervaring, kende meerdere talen en had geld) en het beeld van een spion lijkt compleet. Mata Hari keert terug naar Frankrijk en ontmoet daar de Russische kapitein Vadim de Massloff. Ze valt als een blok voor hem. Het probleem was dat hij gestationeerd was in Vittel. En die plaats was onbereikbaar voor mensen zonder speciaal pasje. Mata Hari doet er dan ook alles aan om zo’n pasje te verkrijgen en ontmoet tijdens die procedure Georges Ladoux. Hij werkt voor de Franse contraspionagedienst en kende Mata Hari al uit de rapporten die over haar verschenen waren. Hij vraagt haar opvallend genoeg om te gaan spioneren voor de Franse regering. Ze kreeg er veel geld voor en Mata Hari ging akkoord.

In februari 1917 pakken de Fransen haar op voor spionage. Zowel de Fransen als Britten waren ervan overtuigd dat ze ‘fout’ was en na een kort proces wordt Mata Hari ter dood veroordeeld. Een vuurpeleton beëindigt haar veelbewogen leven op maandag 15 oktober 1917.
Bronvermelding: Marijke Huisman : Mata Hari (1876-1917) : de levende legende, Hilversum, 1998
Website: Wikipedia Mata Hari
Stukken in de catalogus van Atria over Mata Hari
Foto credits: Portet van Margaretha Zelle, alias Mata Hari. Atlantic photo ©