Beeld: Portret van historica Annie Romein-Verschoor. Fotograaf onbekend, ca. 1940 (Collectie IAV-Atria)
Atria wil graag de goede bronvermelding geven. Ken je de maker van deze foto, dan horen wij dat graag: beeld@atria.nl

Annie Romein-Verschoor was feministe, marxistisch historica, neerlandica en schrijfster.
Ze werd onder de naam Anna Helena Margaretha Verschoor geboren in Hatert. Haar moeder, Anna Helena Margaretha Brakke, was onderwijzeres. Haar vader, Jan Verschoor, marineofficier. Ze trouwde in 1920 met de historicus Jan Romein en kreeg drie kinderen.

Wie: Annie Romein-Verschoor
Alternatieve naam: Anna Helena Margaretha Verschoor, Alva-Betha, Anna
Geboortedatum: 4 februari 1895
Geboorteplaats: Hatert, Nederland
Sterfdatum: 5 februari 1978
Plaats van overlijden: Laren, Nederland

Het leven en werk van Annie Romein-Verschoor

Annie Romein leverde een belangrijke bijdrage aan de geschiedschrijving, de literatuursociologie en de tweede feministische golf. Na de dood van haar man, Jan Romein, in 1962 hield zij zich ook actief bezig met de emancipatie van vrouwen en ouderen. Haar thema’s waren vooral: verantwoordelijkheid, afkeer van censuur en zelfcensuur, de ‘dubbele roeping’ van vrouwen, de perverterende werking van de koloniale overheersing en de afwijzing van ‘kunst omwille van de kunst’.

Annie Romein-Verschoor was een voorbeeld voor veel vrouwen, doordat ze met een ‘dubbele roeping’ als werkende moeder toch een eigen carrière wist op te bouwen en naam maakte. In haar artikelen probeerde ze vrouwen te stimuleren om meer met hun talenten te doen dan alleen zorgen voor het gezin. Ze had zo een voorbeeldfunctie voor de vrouwenemancipatie.

In 1935 promoveerde ze op ‘De Nederlandsche romanschrijfster na 1880. Een literair-sociologische studie’. Dit werk verscheen later onder de titel ‘Vrouwenspiegel’ en had een historisch-materialistische en cultuurhistorische benadering van de literatuur. Samen met haar echtgenoot schreef ze werken als ‘De lage landen bij de zee’ en ‘Erflaters van onze beschaving’. Haar autobiografie heet ‘Omzien in verwondering’. Soms publiceerde ze onder de pseudoniemen Alva-Betha of Anna. In 1970 kreeg ze de Constantijn-Huygensprijs voor haar hele werk.

Annie Romein-Verschoor was marxiste en werd in 1920 samen met haar echtgenoot lid van de Communistische Partij in Nederland. In 1927 werden ze geroyeerd, maar beiden bleven in het geheim lid tot 1937. Ook daarna bleef hun overtuiging radicaal links. Annie Romein-Verschoor nam in 1956 stelling tegen de Russische inval in Hongarije en distantieerde zich van het Russische socialistisch realisme.

Omstreeks 1930 ontwikkelde ze een geschiedenismethode voor het montessorionderwijs. Van 1926 tot 1932 schreef zij voor het ‘Algemeen Handelsblad’ ongeveer tweehonderd recensies in de rubrieken Skandinavische literatuur en Nieuwe Nederlandsche boeken. Ze publiceerde verder in ‘Verstandig Ouderschap’, ‘De Nieuwe Stem’, ‘Vrij Nederland’, ‘De Groene Amsterdammer’, ‘De Gids’, ‘Wending en Rekenschap’, ‘Opzij’ en ‘Op Leeftijd’.

Romein-Verschoor was actief in het Comité van Waakzaamheid tegen het opkomend fascisme en in politieke organisaties als de Rode Hulp, De Tribune en het comité Hulp aan Spanje. Zij was secretaris van de antifascistische Bond van Kunstenaars ter verdediging van Kulturele Rechten en redacteur van het in de illegaliteit ontstane blad ‘De Vrije Katheder’. Ze zat in het Vara-radioforum Radiolympus. In de oorlogsjaren was zij als redactiesecretaris betrokken bij het illegale blad ‘De Vrije Kunstenaar’ en bij plannen voor de organisatie van het naoorlogse kunstleven.

Websites:
Annie Romein verschoor – dbnl.nl
Verschoor – damescompartiment.nl
VERSCHOOR, Anna Helena Margaretha – socialhistory.nl
Wikipedia: Annie Romein-Verschoor

Publicaties van Annie Romein-Verschoor

• Omzien in verwondering : herinneringen / Annie Romein-Verschoor (1988)
• Vrouwenwijsheid : een bundel kritieken en essays over de vrouw : verzameld en van aantekeningen voorzien door Claire Rappange (1980)
• De vruchtbare muze : Tendens en engagement in de literatuur (1978)
• Open huis over het tehuis. Verslag van een gedachtenwisseling over het verzorgingstehuis gezien tegen de achtergrond van de maatschappelijke positie van ouderen (1976)
• Verzen van verzet : over de rol van de literatuur in ontwikkelingslanden (1975)
• Drielandenpunt : essays : synopsis (1975)
• Ja vader, nee vader : Over de afbraak van het patriarchaal gezag en over wat er voor in de plaats kwam (1974)
• Lezend en denkend over Emily Brontë (1974)
• Invloeden op de literatuur (1972)
•  De ketenen van de taal (1971)
• Erflaters van onze beschaving : Nederlandse gestalten uit zes eeuwen (1971)
• Charakter und Kultur des Niederländers (1968)
• The naughty Nineties; een tijdsbeeld tot leven gebracht (1963)
• Zedelijkheid en schijnheiligheid (1962)
• Zijn wij bestrijders van het geloof? (1960)
• Spelen met de tijd (1957)
• Boeket voor Betje en Aagje : van en over de schrijfsters Wolff en Deken (1954)
• Met eigen ogen : Heugenissen van een indonesische reis (1953)
• Weerklank op het werk van Jan Romein : liber amicorum (1953)
• Man en vrouw! Uit de geschiedenis van een menselijke verhouding Dies-college 10 februari 1951 (1951)
• Figuur en betekenis van Henriëtte Roland Holst-v.d. Schalk (1951)
• De vrouw voor de spiegel (1950)
• De vrouw tussen idee en realiteit in de 18de eeuw en de romantiek (1950?)
• Slib en wolken : Stromingen en gestalten van de nieuwste Nederlandse literatuur (1949)
• De vruchtbare muze (1949)
• Vaderland in de verte : Historische roman (1948)
• Vrouwen van Nederland 1898-1948 : de vrouw tijdens de regering van koningin Wilhelmina (1948)
• Hedendaags fetischisme (1948)
• P.C. Hooft : 1581-1647 (1947)
• Het jaar rond : Een getekende kalender (1946)
• De lage landen bij de zee : Geïll. geschiedenis van het Nederlandsche Volk van Duinkerken tot Delfzijl (1940)
• Een veilig huis voor het spaanse kind : Picana (1937)
• Vrouwenspiegel : Een literair-sociologische studie over de Nederlandse romanschrijfster (1936)
• De Nederlandsche romanschrijfster na 1880 : Een literair-sociologische studie (1935)
• Aan den Oedjoeng / Annie Romein-Verschoor. – Santpoort : Mees, 1928. – 235p. : ill.

Archieven:
Archief Anna Helena Margaretha Romein-Verschoor (1895-1978) (Atria)
Archief Annie Romein-Verschoor, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) te Amsterdam