In het Nederlands-Indië van de 19de eeuw was het gebruikelijk dat vrouwen medische kennis bezaten over de geneeskrachtige werking van planten en kruiden.

Vrouwen en kruidengeneeskunde

Vrouwen in het Nederlands-Indië, met name op de plantages en in de buitengewesten, bezaten medische kennis. Dit was bittere noodzaak, omdat artsen schaars waren. Gezien de vele epidemieën die er heersten, was het gebruik van kruiden, planten en de inheemse praktische medische kennis de manier om dit probleem te ondervangen.
Vanuit de westerse academisch-medische hoek, gedomineerd door blanke mannen, werd deze zelfmedicatie sceptisch bekeken. Vrouwen die hun kruidenkennis toepasten werden vanuit de medische wereld veelal betiteld als ‘amateurs der geneeskunde’.
De bekenste kruidengeneeskundige is mevrouw J.M.C. Kloppenburg-Versteegh (1862-1948). Geboren op een onderneming veertig kilometer van Semarang, had zij van jongs af aan grote belangstelling getoond voor geneeskrachtige planten. Haar moeder bracht deze kennis over op haar dochter Jans. De maaksters van kruidenmengsels genoten een aanzienlijke status, met name binnen de Indo-Europese groep. Door die populariteit wisten zij, naast de dominante westerse geneeskunde, een alternatieve geneeskunde te ontwikkelen.
J.M.C. Kloppenburg-Versteegh intensiveerde haar studie naar geneeskundige planten, nadat haar dochter door een verkeerde diagnose was komen te overlijden. Na studiereizen door Sumatra verscheen in 1907 haar boek ‘Indische planten en haar geneeskracht’. Zij beschrijft daarin uitvoerig welke planten moeten worden gebruikt bij welke ziekte. Aanvullend verschijnt een plantenatlas met afbeeldingen van de gebruikte planten. Door het grote verkoopsucces, schrijft zij nog enkele boeken, maar geen van allen benaderen de populariteit van haar eerste publicaties. Dat haar onderzoek naar de geneeskracht van planten waardevol is, blijkt uit het feit dat in de jaren tachtig er een editie is verschenen in het ‘Bahasa Indonesia’ en een heruitgave van het kruidenboek.

Website: Wie was mevr. Kloppenburg-Versteegh?
Bron afbeelding: KIT