Foto van Wilhelmina Drucker, door Wegner & Mottu Amsterdam, ca. 1913, Collectie IAV-Atria

Wilhelmina Drucker was één van de eerste Nederlandse feministen. Qua invloed staat Drucker zij-aan-zij met Aletta Jacobs. Toch als we over de ‘eerste feministische golf’ spreken in Nederland, blijft Drucker vaak onzichtbaar. Eén van de weinige schilderijen die van haar is gemaakt, is zelfs al jaren kwijt. Wat betekent (on)zichtbaarheid voor de geschiedschrijving?

Wilhelmina Drucker (1847-1925) was de ‘onwettige’ dochter van naaister Constantia Lensing en bankier Louis Drucker. Mina, zoals ze ook wel werd genoemd, was zeer politiek geëngageerd en richtte in 1894 de invloedrijke Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht op. Drucker kreeg nooit de kans om te studeren en nam op deze manier het heft in eigen handen. 

Drucker beschouwde de misstanden waar vrouwen mee te maken kregen als het gevolg van economische afhankelijkheid en ongelijkheid in het huwelijks- en afstammingsrecht. Ze pleitte tegen het verbod op onderzoek naar het vaderschap en het onderscheid tussen wettige en onwettige kinderen. Dit kwam doordat haar eigen vader, haar en haar zusje niet wilde erkennen. Hierdoor maakte zij eerst geen aanspraak op zijn erfenis en groeide ze op in armoede. Door het verbod op het onderzoek naar vaderschap kon zij ook niet bewijzen dat hij haar biologische vader was. De macht lag dus volledig bij de man om te kiezen of hij zijn kinderen wilde erkennen, of niet. Wat een enorme impact kon hebben op hoe je opgroeide. 

Bovendien was Drucker voor het vrije huwelijk als een verbintenis tussen twee gelijken. Economische zelfstandigheid en de vrije beschikbaarheid van voorbehoedsmiddelen waren volgens haar de sleutel. Anders bleven vrouwen afhankelijk van mannen. Ze zag het huwelijk van toen bijna hetzelfde als prostitutie. Vrouwen konden meestal nog niet fatsoenlijk in hun eigen levensonderhoud voorzien wanneer zij niet trouwden. Trouwen was dus (bijna) noodzakelijk voor een stabiel leven. Zelf is Drucker nooit getrouwd.  

@Wilhelmina_Drucker

Drucker was een ware influencer in haar tijd als oprichter van de Vrije Vrouwen Vereeniging (1889). Deze vereniging luidde het begin in van de georganiseerde vrouwenrechtenbewegingen in Nederland. Drucker was een druk besproken persoon in de media. Groot en klein nieuws over haar haalde de kranten tot aan haar dood in 1925. Ook daarna dook er zo nu en dan een bericht op over haar.  

Je zou Drucker voor die tijd best een bekende Nederlander kunnen noemen.
Mark Bergsma (WDF, 06-06-2020)

Tevens had ze samen met vriendin Theodore Haver een eigen tijdschrift, Evolutie, waarin ze al haar gedachten opschreef in de vorm van maatschappelijke en politieke stukken. Op congressen was ze een graag geziene spreker waarvoor ze het hele land doortrok. Tijdens haar leven werd Drucker al aangemerkt als ‘pionier’. Het ging niet altijd van harte, want tijdens het rondtrekken werd ze met rotte appels bekogeld en ontving ze veel kritiek. Ze zette door.  

Agnes en Mark, Feminist March 2023, foto door Studio FFF Amsterdam

Een vergeten radicaal feminist?

Toch als we denken aan de vrouwenrechtenbeweging eind 19e / begin 20e eeuw, komt Wilhelmina Drucker niet als eerste in ons op. Aletta Jacobs wordt vaak in de spotlight gezet, mede doordat Jacobs een stuk zichtbaarder was. Drucker koos bewust om niet bezig te zijn met “onderlinge ophemelarij” waardoor er maar twee portretten van haar zijn gemaakt. Eén daarvan is in het bezit van Atria en is sinds 14 februari 2023 onderdeel geworden van de Canon van Nederland. Met dit archiefstuk brengt Atria verdieping aan het Canonvenster ‘Aletta Jacobs’.

Zoek je met ons mee? 

Het tweede portret van Wilhelmina Drucker is al sinds 1917 zoek. Volgens publiekshistorici Agnes Cremers en Mark Bergsma, was Drucker minstens zo radicaal en vooruitstrevend als de naar haar vernoemde Dolle Mina’s (1969) in de ‘tweede feministische golf’.  

Maar om herinnerd te worden, heb je beelden nodig. Als we dit schilderij van Drucker vinden, helpt dat om haar verhaal in het geheugen op te nemen.
Agnes Cremers (Vice, 30-06-2020)

Anne van der Linden, student MA Asian Studies: Politics, Society, and Economy en stagiair MarCom