Vrouwen staan steeds meer hun mannetje en mannen mogen eindelijk zorgzame vaders zijn. De muren van genderhokjes worden steeds poreuzer. Tegelijkertijd –en misschien juist daarom- wordt er vaak teruggegrepen op nostalgische concepten van mannelijkheid en vrouwelijkheid. Voor de één is er sprake van een crisis, voor de ander van een utopisch ideaal waarin alle hokjes zijn geëxplodeerd. Verwarrend? Misschien. Maar die genderverwarring kan best leuk zijn. Dat laat Atria zien op Museumnacht 2015, het jaarlijkse evenement waarbij hippe nachtbrakers cultureel Amsterdam afstruinen op zoek naar vermaak met inhoud.

Post-it!

Bij binnenkomst mogen bezoekers direct een post-it plakken op een wand waarop mannelijkheid en vrouwelijkheid als twee uitersten staan aangegeven. Welke eigenschappen associëren we eigenlijk met ‘m’ of met ‘v’? En hoe verhouden we onszelf hiertoe? Gaat het wel om een spectrum met twee uitersten, of is er sprake van een continuüm met meerdere gebieden die elkaar overlappen? Het zijn vragen waar je best even op kunt kauwen. Gelukkig zorgt het Dj-collectief ‘DJ-Workshop for Women’ voor prettige achtergrondmuziek in de sfeerverlichte bibliotheek. Dromerige beelden van VJ Jayo-Tony glijden over de muur.

Als de tonen naar de achtergrond verdwijnen begint het programma, een prikkelend, informatief en vermakelijk geheel. Lauren Smits legt aan de hand van het gingerbread (lees: genderbread) poppetje uit dat gender helemaal geen of-of kwestie is -man óf vrouw-, maar dat er sprake is van allerlei knopjes, verbonden aan identiteit, expressie, biologische kenmerken en seksuele oriëntatie, die je richting ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’ kunt schuiven. Ze deelt ook stickers uit van het toilettenbevrijdingsfront (‘free the toilet’) en licht toe dat het eigenlijk alleen bij dokters en tussen de lakens belangrijk is hoe man of vrouw je bent.

Hoop voor topless vrouwen

In de Grote M/V Vooroordelenshow, gepresenteerd door VN-vrouwenvertegenwoordiger Irene Hemelaar worden verrassende weetjes geïntroduceerd. We komen erachter dat het in 7 landen mogelijk is naast ‘m’ of ‘v’ een alternatieve categorie op het paspoort in te vullen. Leuk, maar waarom schaffen we de vermelding van gender in het paspoort niet gewoon helemaal af? Ook leren we dat topless mannen relatief kort geleden nog taboe waren. In de VS was het tot eind jaren ’30 zelfs verboden om als man topless te zijn. “Er is dus hoop voor topless vrouwen op het terras” concludeert Hemelaar glunderend.

Hokjes, glamour en grooves

Genderqueer en Midden-Oosten correspondent Mo Samuel vertelt in een indrukwekkende spoken-word performance over zijn ervaringen in de zoektocht naar vrouw of man zijn. De luisteraar wordt op een ritmische techno-beat meegenomen op een reis die gaat over desoriëntatie, desillusie maar bovenal het verlangen écht te leven. “Gek werd ik van de notie publiek bezit te zijn. Het lichaam voortdurend belangrijker dan het wezen. […] Ik hield het niet meer en brak eruit.”

Net als we denken dat het deze avond gaat om het doorbreken van alle hokjes, blijken we toch op het verkeerde been gezet. We mogen namelijk ook een hokje in! De voor de gelegenheid verrezen ‘genderneutrale photobooth’ wordt druk bezocht en blijkt veel spannender dan de naam doet vermoeden. Gender-bender en polaroid-fotograaf Sheeza-Hoo zet bezoekers op de foto in genderneutrale kleding van het kledingmerk Nobody Has To Know. Het is dringen voor dit glamour-momentje, maar na afloop heb je een klein kunstwerkje in de hand. Om mee naar huis te nemen. Maar niet voor je nog even lekker verward heb gedanst op de groovy plaatjes van transgender model en DJ Valentijn de Hingh.

Noortje Willems