Trouw, 22 oktober 2016

Maak van individueel ouderschapsverlof betaald verlof

Met grote belangstelling hebben wij – drie vrouwelijke millennials van rond de dertig – gelezen dat minister Dijsselbloem meer ruimte wil geven aan kersverse moeders en vaders door meer flexibiliteit in arbeid en zorg (Trouw, 8 oktober). Wij juichen dit van harte toe en geven hem graag de volgende suggestie mee: maak van het individuele ouderschapsverlof betaald verlof. Pas dan zullen mannen en vrouwen een gelijke keus hebben voor een evenwichtige combinatie van loopbaan en kind. 

Waarom is ouderschapsverlof niet overdraagbaar? vraagt de minister zich af. Ons antwoord daarop is simpel: omdat dat averechts werkt. Hoogleraar vaderschap Renske Keizer constateert dat stellen die onderling het verlof kunnen verdelen, terugvallen op een traditionele rolverdeling. De meeste vaders dragen hun verlofrechten dan over aan de moeders van hun kinderen. Daardoor blijft de verdeling van zorg en arbeid tussen vrouwen en mannen ongelijk. ‘Het is toevallig zo gelopen’, heet het dan.

De keuze voor een ongelijke verdeling van ouderschapsverlof is echter alles behalve toevallig, en betreft ook veel meer dan een privébeslissing van individuen die kinderen krijgen. Keuzes over verdeling van arbeid en zorg binnen gezinnen staan niet los van diep ingesleten normen over ‘goed vader- en moederschap’, waarbij de zorg voor kinderen primair aan vrouwen wordt toebedeeld.

Daddy quota

De verwachtingen van werkgevers spelen hierin ook een grote rol. Zelfs als vaderschapsverlof wettelijk is toegestaan, krijgen veel vaders op hun werk te verstaan dat het opnemen van verlof ‘not done’ is. Daarom hebben landen als IJsland, Noorwegen, Zweden, Duitsland en Portugal zogenaamde ‘daddy quota’. Een deel van het ouderschapsverlof is exclusief gereserveerd voor vaders. Als zij het niet gebruiken, komt het te vervallen.

Nederland heeft in principe een prima regeling: de individuele rechten op ouderschapsverlof van werknemers zijn niet overdraagbaar. Er is één manco: de overheid trekt er geen geld voor uit, het is onbetaald. Ons verlofsystem kost de minister van financiën geen eurocent. Daardoor verschilt het in de uitwerking niet van deeltijdwerken. En daarom nemen vrouwen soms ouderschapsverlof op en mannen bijna nooit.

Net zo goed carrière

Het zou mooi zijn als minister Dijsselbloem, mocht hij in een volgend kabinet weer minister van financiën worden – zijn invloed aanwendt om in het regeerakkoord te regelen dat het Nederlandse individuele ouderschapsverlof betaald wordt naar model van het zwangerschaps- en bevallingsverlof. Dan kunnen na de geboorte van de baby ook vaders in de eerste maanden doordeweeks tijd doorbrengen met hun kind. Alleen zo wennen werkgevers eraan dat kinderen krijgen niet alleen een vrouwenzaak is, maar ook een fact of life dat consequenties heeft voor al hun werknemers, mannen én vrouwen Het is aan de samenleving, de werkgevers en de overheid om te zorgen voor goede voorzieningen waardoor vrouwen met kinderen net zo goed carrière kunnen maken als mannen met kinderen.

Sylvia Holla, Noortje Willems en Zehra Sariaslan