Foto: verpleegkundige tilt baby uit wieg, 1950?, Rotterdams Nieuwsblad – DPG, collectie IAV – Atria

Het rapport Schade door schande is op 19 juni 2025 aangeboden aan de Staatssecretaris voor Rechtsbescherming Teun Struycken. De Commissie Binnenlandse Afstand en Adoptie (CBAA) onderzocht de impact van afstand en adoptie op ouders, kinderen en andere betrokkenen in de periode 1956-1984. Atria deed in opdracht van de commissie onderzoek naar de persoonlijke ervaringen van afstandsouders, afstandskinderen, pleeg- en adoptieouders en naasten. 

Tussen 1956 en 1984 zijn naar schatting 13.000 of 14.000 ongehuwde zwangere meisjes en vrouwen in Nederland onder zware maatschappelijke druk komen te staan om hun pasgeboren kind af te staan. Die druk kwam niet alleen van hun directe omgeving – ouders, familie en hulpverleners – maar werd ook gevoed door toen heersende normen rond fatsoen en de angst voor sociale of economische gevolgen.

Belangrijkste aanbevelingen

Het rapport, dat eind 2022 in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid is gestart onder leiding van Micha de Winter, bevat een aantal aanbevelingen. De conclusies zijn gebaseerd op drie deelonderzoeken, uitgevoerd door het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), Universiteit Maastricht en Atria.

• Deskundige hulp en zorg: bevorder deskundigheid van hulpverleners en zorgmedewerkers en degenen die daarvoor in opleiding zijn
• Ondersteuning bij het openen van lijnen naar biologische familie en eigen geschiedenis: organiseer hulp bij het zoeken naar afstammingsinformatie
• Regie over het eigen familieleven: geef ouders en kinderen zoveel mogelijk stem in besluiten over hun familieleven
• Zeggenschap over de eigen seksualiteit: stimuleer seksuele voorlichtingsprogramma’s in het onderwijs actief
• Schade door schande: oordeel niet
• Duurzame erkenning: neem het thema binnenlandse afstand en adoptie op in de Canon van Nederland

Diepe sporen

Atria onderzocht de persoonlijke ervaringen van mensen met binnenlandse afstand en adoptie in het deelonderzoek Diepe sporen. Daarin staan de betekenis die deze ervaringen voor hen hadden, zowel destijds als in latere perioden, centraal. Er werden onder andere oral-history interviews afgenomen met:

• vrouwen die een kind hebben afgestaan
• mannen van wie een kind is afgestaan
• mensen die als kind zijn afgestaan en opgroeiden bij adoptieouders of in een andere situatie
• mensen die een of meerdere afgestane kinderen hebben opgevoed
• en personen die in hun directe omgeving hiermee te maken kregen

Lees hier het volledige rapport Schade door schande [PDF op cbaa.nl]

Lees hier de bijlage bij het deelonderzoek Diepe sporen door Atria [PDF op cbaa.nl]

Wil je meer weten over het rapport of heb je een vraag? Ga naar de website van CBAA